Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει τη λέξη “ομοφοβία”; Απλή, θεσμική ή εσωτερικευμένη, η ομοφοβία έχει αναχθεί στο ειδεχθές έγκλημα της εποχής μας, σε βαθμό που ο χαρακτηρισμός “ομοφοβικός” θεωρείται εξ ίσου προσβλητικός με το “ρατσιστή”.
Ας δούμε όμως τι σημαίνει “ομοφοβία”. Η λέξη έχει δημιουργηθεί κατ’ αναλογία των αντίστοιχων όρων της ψυχιατρικής και υποδηλώνει τον παράλογο φόβο για τους ομοφυλόφιλους, ο οποίος μπορεί επίσης να εκδηλώνεται ως αντιπάθεια, προκατάληψη, αποστροφή ή μίσος. Η ομοφοβία είναι για τις δυτικές κοινωνίες ένα σύνθετο φαινόμενο, άλλοτε κατασκευασμένο και άλλοτε υπαρκτό. Ας δούμε μερικά παραδείγματα:
- Μια ομάδα νταήδων επιτίθεται σε ένα ζευγάρι ομοφυλόφιλων και τους στέλνει στο νοσοκομείο.
- Ένας κομμωτής αρνείται να κουρέψει έναν ομοφυλόφιλο.
- Ένας άνθρωπος μαθαίνει ότι ο φίλος του είναι ομοφυλόφιλος και του κόβει την καλημέρα.
- Ένας ζαχαροπλάστης αρνείται να φτιάξει μια τούρτα με συνθήματα υπέρ του γάμου των ομοφυλοφίλων και της υιοθεσίας παιδιών από αυτούς.
Βλέποντας τα παραπάνω παραδείγματα, μπορούμε εύκολα να διακρίνουμε ότι διαφέρουν ποιοτικά σε μεγάλο βαθμό. Υπάρχουν πτυχές της ομοφοβίας που είναι υπαρκτές, συνιστούν άδικη μεταχείριση και θα πρέπει να τιμωρούνται στο βαθμό που είναι επικίνδυνες. Θα πρέπει όμως να κάνουμε μία διάκριση. Τι σημαίνει “παράλογος φόβος για τους ομοφυλόφιλους”; Και πιο συγκεκριμένα, ποιος είναι ομοφυλόφιλος και ποιος όχι;
Ομοφυλόφιλος είναι εκείνος που έλκεται σεξουαλικά προς το ίδιο φύλο, ανεξάρτητα από τη συμπεριφορά του. Η έλξη αυτή είναι στοιχείο της προσωπικότητάς του, που δύσκολα αλλάζει. Στο 99% των περιπτώσεων δεν είναι κάτι που το πρόσωπο έχει επιλέξει ή μπορεί να μεταβάλει κατά βούληση.
Αυτό που μπορεί όμως σίγουρα ένα ομοφυλόφιλο πρόσωπο να επιλέξει και να μεταβάλει είναι η ιδεολογία και η συμπεριφορά του:
- Ομοφυλόφιλος είναι εκείνος που ξημεροβραδιάζεται στο Grindr, για να βρει το επόμενο one night stand.
- Ομοφυλόφιλος είναι εκείνος που κατεβαίνει στα Gay Pride και διαδηλώνει χαρούμενα με συνθήματα της Queer Theory.
- Ομοφυλόφιλος είναι εκείνος που δεν έχει κάνει coming out, αλλά έχει μυστική σχέση με κάποιον άλλον ομοφυλόφιλο.
- Ομοφυλόφιλος είναι και εκείνος που, ενώ έχει ομοφυλοφιλικές επιθυμίες, δεν κάνει τίποτε από τα παραπάνω, αλλά πιστεύει ότι το μη-κολπικό σεξ εκτός γάμου είναι αμαρτία και γι’ αυτό απέχει σεξουαλικά και έχει βρει άλλους τρόπους να νοηματοδοτήσει τη ζωή του.
(CC-by-nc huberton)
Οποιαδήποτε μετακίνηση ενός ομοφυλόφιλου από μία από τις παραπάνω κατηγορίες σε κάποια άλλη δεν τον κάνει να παύει να είναι ομοφυλόφιλος. Η εξέταση αυτή μάς δείχνει λοιπόν ότι η ομοφυλοφιλία είναι εν πολλοίς ανεξάρτητη από τη συμπεριφορά ή την ιδεολογία που συνήθως σχετίζεται με αυτήν.
Είναι απαραίτητο, επομένως, να διακρίνουμε την ομοφυλοφιλία, δηλαδή τις ομοφυλοφιλικές έλξεις κάποιου ως στοιχείο της προσωπικότητας σταθερό και ανεξάρτητο της θέλησής του —συγκρίσιμο με το χρώμα των ματιών ή του δέρματος— από τη συμπεριφορά ή την ιδεολογία του.
Γιατί αν είναι ομοφοβία π.χ. να ξυλοκοπείς έναν ομοφυλόφιλο της 2ης κατηγορίας (gay pride, queer theory κ.λπ.), γιατί δεν είναι ομοφοβία να ξυλοκοπείς έναν ομοφυλόφιλο της 4ης (αντιρρησίας συνείδησης, σεξουαλική αποχή);
Η απάντηση είναι ότι, όταν οποιαδήποτε πράξη βίας ή διακρίσεων απέναντι σε ένα ομοφυλόφιλο πρόσωπο οφείλεται στο γεγονός ότι αυτός είναι ομοφυλόφιλος, τότε τα κίνητρα είναι ομοφοβικά, ανεξάρτητα αν το θύμα πιστεύει στην queer θεωρία ή στην Αγία Γραφή. Αν όμως, υπάρχουν διακρίσεις απέναντι σε έναν ομοφυλόφιλο, όχι επειδή αυτός είναι ομοφυλόφιλος αλλά λόγω της συμπεριφοράς ή της ιδεολογίας του σχετικά με την ομοφυλοφιλία, τότε μπορεί οι διακρίσεις να είναι κατά περίπτωση κατακριτέες, αλλά τα κίνητρά τους δεν είναι απαραίτητα ομοφοβικά αλλά πολιτικά. Και ο πολιτικός διάλογος είναι κάτι εξαιρετικά πολύτιμο, για να το ποινικοποιήσουμε.
Οι γκέι ακτιβιστές που βγαίνουν στην τηλεόραση, διοργανώνουν εκδηλώσεις και pride festivals κάθε Ιούνιο δεν εκπροσωπούν κανέναν παρά μόνο τον εαυτό τους και όσους ειδικά τους έχουν εξουσιοδοτήσει προς τούτο. Είμαστε κι εμείς ομοφυλόφιλοι, αλλά διαφωνούμε κάθετα με τις συνεκδοχές που οι γκέι ακτιβιστές δίνουν σε αυτή την ιδιότητα. Τις ομοφυλοφιλικές μας έλξεις δεν τις διαλέγουμε. Τη συμπεριφορά μας και την ιδεολογία μας απέναντι στην ομοφυλοφιλία μας τις διαλέγουμε.
Συμπερασματικά, πιστεύουμε ότι η ομοφοβική βία θα πρέπει να διώκεται σε κάθε περίπτωση, αλλά οι όποιες διακρίσεις θα πρέπει να εξετάζονται κατά περίπτωση πριν χαρακτηριστούν ομοφοβικές. Να εξετάζεται δηλαδή αν η διάκριση στρέφεται κατά της ιδιότητας του προσώπου ως ομοφυλόφιλου, της συμπεριφοράς του ή της ιδεολογίας του σχετικά με την ομοφυλοφιλία. Στην πρώτη περίπτωση, οι διακρίσεις είναι κατακριτέες, ενώ στη δεύτερη περίπτωση ενδέχεται οι διακρίσεις να είναι κατακριτέες, δικαιολογημένες, ή ακόμη και επιβεβλημένες.
Είμαστε υπέρ της καταπολέμησης της πραγματικής ομοφοβίας, αλλά κάθετα αντίθετοι στην ποινικοποίηση κάθε μορφής μη βίαιης αντίθεσης στην queer theory και την πολιτική δραστηριότητα των γκέι ακτιβιστών. Οι καιροί της σιωπής και της λογοκρισίας παρήλθαν ανεπιστρεπτί και για την 4η κατηγορία ομοφυλόφιλων.
