Ομοφυλοφιλία και Ανατροφή

Αυτό το άρθρο είναι το δεύτερο μέρος της σειράς Γονίδια ή Ανατροφή;

Γονίδια ή ανατροφή; Είδαμε στο προηγούμενο άρθρο τα πιο επίκαιρα στοιχεία για τη γενετική και τη βιολογική προέλευση της ομοφυλοφιλίας. Σύμφωνα με τα ασφαλέστερα δεδομένα, η ομοφυλοφιλία έχει μια κληρονομικότητα της τάξης του 39% στους άντρες και του 19% στις γυναίκες, ενώ 61% και 81% αντίστοιχα σχετίζεται με περιβαλλοντικούς παράγοντες.

Η επίδραση του περιβάλλοντος λοιπόν είναι αδιαμφισβήτητη! ¹Långström, N., Rahman, Q., Carlström, E., & Lichtenstein, P. (2010). Genetic and environmental effects on same-sex sexual behavior: A population study of twins in Sweden. Archivesofsexualbehavior, 39, 75-80. Τα γονίδια δεν ενεργούν από μόνα τους. Χρειάζονται το κατάλληλο περιβάλλον για να εκφραστούν.

Με τη λέξη «περιβάλλον», εννοούμε τον εξωτερικό κόσμο όπου ζούμε, αλλά και τον εσωτερικό βιοχημικό μας κόσμο ²Simons, R. L., Beach, S. R., & Barr, A. B. (2012). Differential susceptibility to context: A promising model of the interplay of genes and the social environment. Biosociology and Neurosociology, 29, 139-163. Για το εσωτερικό περιβάλλον μιλήσαμε στο προηγούμενο άρθρο.

Ποιο όμως είναι το εξωτερικό, κοινωνικό περιβάλλον και πώς μπορεί να μας επηρεάσει προς την ομοφυλοφιλία; Τι ρόλο παίζει η ανατροφή μας στην εμφάνιση των ομόφυλων έλξεων;

Θα παρουσιάσουμε τις απαντήσεις με βάση την επιστημονική βιβλιογραφία. Αλλά πρώτα ας δούμε πώς αναπτύσσεται ο σεξουαλικός προσανατολισμός.

1      Σε ποια ηλικία εκδηλώνεται η ομοφυλοφιλία;

Η ομοφυλοφιλία εκδηλώνεται, όπως ακριβώς και η ετεροφυλοφιλία, στην εφηβεία. Σε μικρότερες ηλικίες δεν υπάρχουν εκδηλώσεις του σεξουαλικού προσανατολισμού.

1. Πρώτο αναπτυξιακό ορόσημο της ομοφυλοφιλίας είναι η αντίληψη των ομόφυλων έλξεων. Σε τι ηλικία αισθάνονται τα παιδιά για πρώτη φορά έλξη προς το ίδιο φύλο; Κατά μέσο όρο στα 12 έτη.
2. Μετά την πρώτη έλξη ακολουθεί μία περίοδος που αρχικά το παιδί δεν καταλαβαίνει τι του συμβαίνει, μέχρι που αρχίζει να προβληματίζεται για τον σεξουαλικό του προσανατολισμό. Περίπου στα 15 έτη, θα υιοθετήσει κάποια σεξουαλική ταυτότητα (ομοφυλόφιλος/η, αμφιφυλόφιλος/η).
3. Κατά μέσο όρο στα 17 έτη, το παιδί μπορεί να επιδιώξει σεξουαλική επαφή με το ίδιο φύλο.
4. Θα αποκαλύψει τον σεξουαλικό του προσανατολισμό, κάνοντας coming out, περίπου στα 17 έτη και κάτι.
5. Τέλος, κατά μέσο όρο στα 18, το ομοφυλόφιλο παιδί θα τα φτιάξει, θα κάνει σχέση με άτομο του ίδιου φύλου.

Όλα τα παραπάνω ορόσημα τα κορίτσια τα φτάνουν συνήθως σε μεγαλύτερη ηλικία από τα αγόρια (1-2 χρόνια). Το ίδιο ισχύει και για τους αμφιφυλόφιλους. Επίσης έχει παρατηρηθεί ότι κάθε νέα γενιά περνάει τα παραπάνω στάδια όλο και σε μικρότερη ηλικία, κάτι που ίσως υποκρύπτει σημαντικές κοινωνικές επιδράσεις ³Hall, W. J., Dawes, H. C., & Plocek, N. (2021). Sexual orientation identity development milestones among lesbian, gay, bisexual, and queer people: a systematic review and meta-analysis. Frontiers in psychology, 12, 753954.

Με βάση τα παραπάνω, μπορούμε να πούμε ότι η ομοφυλοφιλία είναι ένα φαινόμενο που εκδηλώνεται για πρώτη φορά στην εφηβεία, κατά μέσο όρο στα 12 χρόνια. Κατά πόσο όμως η ανάπτυξη του ομοφυλοφιλικού προσανατολισμού επηρεάζεται από την ανατροφή μας; Υπάρχουν βιώματα στην παιδική μας ηλικία που σχετίζονται με την εμφάνιση των ομόφυλων έλξεων αργότερα;

2      Ελλιπής συμμόρφωση με το φύλο στην παιδική ηλικία

Ίσως η συχνότερη παιδική συμπεριφορά που σχετίζεται με την ομοφυλοφιλία στην ενήλικη ζωή είναι η ελλιπής συμμόρφωση με το φύλο, δηλαδή η έλλειψη ενδιαφέροντος για δραστηριότητες και χαρακτηριστικά που είναι τυπικά για το φύλο του παιδιού. Αυτή η συσχέτιση έχει επιβεβαιωθεί επανειλημμένα από πολλές έρευνες.

Τα αγόρια που εμφανίζουν ελλιπή συμμόρφωση μπορεί να μην αγαπούν τα ανταγωνιστικά αθλήματα και το έντονο παιχνίδι, να προτιμούν να παίζουν με τα κορίτσια, να εμφανίζουν έντονο άγχος αποχωρισμού, να παίζουν με κούκλες, να ντύνονται με κοριτσίστικα ρούχα ή να θέλουν να έχουν μακριά μαλλιά ⁴Bailey, J. M., Vasey, P. L., Diamond, L. M., Breedlove, S. M., Vilain, E., & Epprecht, M. (2016). Sexual orientation, controversy, and science. Psychological science in the public interest, 17(2), 45-101.

Επίσης, μπορεί να αποφεύγουν τους καβγάδες και να είναι λιγότερο αθλητικά. Πιθανότατα, προτιμούν το κολύμπι και το βόλεϊ παρά το ποδόσφαιρο ⁵Cardoso, F. L. (2009). Recalled sex-typed behavior in childhood and sports’ preferences in adulthood of heterosexual, bisexual, and homosexual men from Brazil, Turkey, and Thailand. Archives of Sexual Behavior, 38, 726-736. Προσέχουν να μη χτυπήσουν και δεν τολμούν όσο τα υπόλοιπα ⁶van den Aardweg, G. J. (2011). On the psychogenesis of homosexuality. The Linacre Quarterly, 78(3), 330-354.

Από την άλλη, τα κορίτσια με ελλιπή συμμόρφωση μπορεί να δείχνουν ενδιαφέρον για τα ανταγωνιστικά αθλήματα και το έντονο παιχνίδι, να αδιαφορούν για τα συνηθισμένα γυναικεία παιχνίδια, όπως οι κούκλες και το μακιγιάζ, να παίζουν με τα αγόρια ή να ντύνονται αγορίστικα ⁷Bailey, J. M., Vasey, P. L., Diamond, L. M., Breedlove, S. M., Vilain, E., & Epprecht, M. (2016). Sexual orientation, controversy, and science. Psychological science in the public interest, 17(2), 45-101.

Επίσης, μπορεί να μη νιώθουν αυτοπεποίθηση για τη θηλυκότητά τους ⁸van den Aardweg, G. J. (2011). On the psychogenesis of homosexuality. The Linacre Quarterly, 78(3), 330-354.

Η ελλιπής συμμόρφωση εμφανίζεται συνήθως από την προσχολική ηλικία και εκδηλώνεται ως ένα σύνολο συμπεριφορών και όχι ως ένα μεμονωμένο περιστατικό ⁹Bailey, J. M., Vasey, P. L., Diamond, L. M., Breedlove, S. M., Vilain, E., & Epprecht, M. (2016). Sexual orientation, controversy, and science. Psychological science in the public interest, 17(2), 45-101.

2.1     Τι σχέση έχει με την ομοφυλοφιλία;

Σύμφωνα με μία ανασκόπηση, το 89% των ομοφυλόφιλων αντρών ανέφεραν λιγότερη συμμόρφωση με το φύλο στην παιδική ηλικία από ό,τι οι ετεροφυλόφιλοι, ενώ το 2% των ετεροφυλόφιλων ανέφερε λιγότερη παιδική συμμόρφωση από ό,τι οι ομοφυλόφιλοι. Στις γυναίκες, τα αντίστοιχα ποσοστά ήταν 81% και 12% ¹⁰Bailey, J. M., Vasey, P. L., Diamond, L. M., Breedlove, S. M., Vilain, E., & Epprecht, M. (2016). Sexual orientation, controversy, and science. Psychological science in the public interest, 17(2), 45-101.

Όσο πιο έντονη είναι η έλλειψη συμμόρφωσης με τις δραστηριότητες του ίδιου φύλου, τόσο πιο πιθανό είναι το παιδί να εξελιχθεί σε ομοφυλόφιλο. Το 30% των έντονα μη συμμορφούμενων κοριτσιών και το 60% των έντονα μη συμμορφούμενων αγοριών θα αποκτήσουν ομόφυλες έλξεις στην εφηβεία τους ¹¹Li, G., Kung, K. T., & Hines, M. (2017). Childhood gender-typed behavior and adolescent sexual orientation: A longitudinal population-based study. Developmental psychology, 53(4), 764.

Μάλιστα, η ατυπικότητα ως προς το φύλο οδηγεί τα αγόρια να αντιληφθούν τις ομόφυλες έλξεις σε μικρότερη ηλικία ¹²Rendina, H. J., Carter, J. A., Wahl, L., Millar, B. M., & Parsons, J. T. (2019). Trajectories of sexual identity development and psychological well-being for highly sexually active gay and bisexual men: A latent growth curve analysis. Psychology of sexual orientation and gender diversity, 6(1), 64 και αυξάνει τις πιθανότητες να καταλήξουν σε ομοφυλοφιλική ταυτότητα ¹³Jannini, E. A., Blanchard, R., Camperio-Ciani, A., & Bancroft, J. (2010). Male homosexuality: Nature or culture?. The journal of sexual medicine, 7(10), 3245-3253.

Αντίθετα, οι αμφιφυλόφιλοι σαν παιδιά μοιάζουν περισσότερο με τους ετεροφυλόφιλους ¹⁴Cardoso, F. L. (2009). Recalled sex-typed behavior in childhood and sports’ preferences in adulthood of heterosexual, bisexual, and homosexual men from Brazil, Turkey, and Thailand. Archives of Sexual Behavior, 38, 726-736.

Να σημειώσουμε ότι συχνά τα παιδιά που εμφανίζουν ελλιπή συμμόρφωση δεν παρουσιάζουν χαρακτηριστικά του άλλου φύλου, αλλά αποφεύγουν τα χαρακτηριστικά που είναι τυπικά για το δικό τους φύλο. Συνήθως, νιώθουν παρείσακτοι στην ομάδα των ομόφυλων συνομηλίκων τους και έχουν λίγους φίλους. Η εμπειρία του να μην ανήκεις στον κόσμο των αγοριών ή των κοριτσιών είναι τραυματική και μπορεί να οδηγήσει σε αισθήματα κατωτερότητας, μοναξιάς και θλίψης. Συχνά, αυτό το αίσθημα κατωτερότητας οδηγεί σε απόρριψη από τα άλλα παιδιά, εκφοβισμό και πειράγματα.

Εκτός από τις δυσκολίες με τους συνομηλίκους, το παιδί μπορεί να έχει δυσκολία και στη σχέση με τους γονείς του, ιδίως με τον γονέα του ίδιου φύλου ¹⁵van den Aardweg, G. J. (2011). On the psychogenesis of homosexuality. The Linacre Quarterly, 78(3), 330-354.

Η ελλιπής συμμόρφωση προς το φύλο μπορεί να εμφανιστεί ήδη από τη νηπιακή ηλικία. Σε μια πρόσφατη έρευνα βρέθηκε ότι αγόρια και κορίτσια με ελλιπή συμμόρφωση στα 2,5 έτη ήταν πιθανότερο να εμφανίσουν ομόφυλες έλξεις στην εφηβεία τους. Ακόμη πιο σημαντικές ήταν οι μεταβολές συμμόρφωσης μέχρι τα 5 έτη: τα παιδιά που εμφάνισαν περισσότερα ατυπικά χαρακτηριστικά ή που υιοθέτησαν συμπεριφορές του φύλου τους σε μικρότερο βαθμό από τα άλλα, ήταν πιθανότερο να εμφανίσουν ομόφυλες έλξεις ¹⁶Xu, Y., Norton, S., & Rahman, Q. (2021). Childhood gender nonconformity and the stability of self-reported sexual orientation from adolescence to young adulthood in a birth cohort. Developmental psychology, 57(4), 557.

2.2     Μια εξήγηση: Το εξωτικό γίνεται ερωτικό

Μετά από όλα αυτά τα ευρήματα, προκύπτει το ερώτημα: Οδηγεί η ελλιπής συμμόρφωση του παιδιού με το φύλο στην ομοφυλοφιλία; Ο κοινωνικός ψυχολόγος Daryl Bem και η θεωρία του «Το εξωτικό γίνεται ερωτικό» υποστηρίζουν πως ναι.

Σύμφωνα με αυτή, οι βιολογικές μεταβλητές όπως τα γονίδια και οι προγεννητικές ορμόνες δεν κωδικοποιούν τον ίδιο τον σεξουαλικό προσανατολισμό, αλλά την παιδική ιδιοσυγκρασία, δηλαδή την επιθετικότητα και τη ζωντάνια.

Η ιδιοσυγκρασία προδιαθέτει το παιδί να απολαμβάνει ορισμένες δραστηριότητες περισσότερο από άλλες. Προτιμά να παίζει με όσους προτιμούν τα ίδια παιχνίδια και, όταν οι δικές του προτιμήσεις δεν είναι τυπικές, θα κάνει παρέα με παιδιά του άλλου φύλου. Έτσι, τα παιδιά με ελλιπή συμμόρφωση καταλήγουν να νιώθουν διαφορετικά από το φύλο τους.

Στην εφηβεία, αυτά τα συναισθήματα διαφορετικότητας μετασχηματίζονται σε ερωτική έλξη.

Ενδεχομένως, κάποια παιδιά αισθάνονται διαφορετικά για άλλους λόγους, όπως μια σωματική αναπηρία, μια ασθένεια ή μια έλλειψη επικοινωνίας με συνομηλίκους του ίδιου φύλου ¹⁸Bem, D. J. (2000). Exotic becomes erotic: Interpreting the biological correlates of sexual orientation. Archives of Sexual Behavior, 29, 531-548.

Για να επαληθεύσει τη θεωρία του, ο Bem ανέλυσε ένα μεγάλο δείγμα διδύμων και διαπίστωσε ότι η ελλιπής συμμόρφωση προς το φύλο είναι όντως ένα ενδιάμεσο βήμα στην αναπτυξιακή πορεία προς την ομοφυλοφιλία, σε βαθμό που εξαφανίζεται κάθε άμεση σχέση μεταξύ γονιδίων και προσανατολισμού ¹⁹Bem, D. J. (2008). Is there a causal link between childhood gender nonconformity and adult homosexuality?. Journal of Gay & Lesbian Mental Health, 12(1-2), 61-79.

3      Αντίξοες συνθήκες στην παιδική ηλικία

Είδαμε ότι η ελλιπής συμμόρφωση με το φύλο δημιουργεί αντιξοότητες για το παιδί. Ωστόσο, ομοφυλόφιλοι και αμφιφυλόφιλοι αναφέρουν πολύ συχνά και άλλες αντιξοότητες στην παιδική ηλικία.

3.1     Τι σχέση έχουν με την ομοφυλοφιλία;

Κι όμως! Μια σειρά από πρώιμες αντιξοότητες έχει βρεθεί ότι σχετίζονται με την εμφάνιση ομόφυλων έλξεων στην εφηβεία:

• Η σωματική κακοποίηση ²⁰Corliss, H. L., Cochran, S. D., & Mays, V. M. (2002). Reports of parental maltreatment during childhood in a United States population-based survey of homosexual, bisexual, and heterosexual adults. Child abuse & neglect, 26(11), 1165-1178 ²¹McGeough, B. L., & Sterzing, P. R. (2018). A systematic review of family victimization experiences among sexual minority youth. The Journal of Primary Prevention, 39, 491-528 ²²McLaughlin, K. A., Hatzenbuehler, M. L., Xuan, Z., & Conron, K. J. (2012). Disproportionate exposure to early-life adversity and sexual orientation disparities in psychiatric morbidity. Child abuse & neglect, 36(9), 645-655 ²³Balsam, K. F., Rothblum, E. D., & Beauchaine, T. P. (2005). Victimization over the life span: a comparison of lesbian, gay, bisexual, and heterosexual siblings. Journal of consulting and clinical psychology, 73(3), 477 ²⁴Andersen, J. P., & Blosnich, J. (2013). Disparities in adverse childhood experiences among sexual minority and heterosexual adults: Results from a multi-state probability-based sample. PloS one, 8(1), e54691 ²⁵Merrick, M. T., Ford, D. C., Ports, K. A., & Guinn, A. S. (2018). Prevalence of adverse childhood experiences from the 2011-2014 behavioral risk factor surveillance system in 23 states. JAMA pediatrics, 172(11), 1038-1044 ²⁶Xu, Y., Norton, S., & Rahman, Q. (2020). Childhood maltreatment, gender nonconformity, and adolescent sexual orientation: A prospective birth cohort study. Child development, 91(4), e984-e994
• Η συναισθηματική κακοποίηση ²⁷McGeough, B. L., & Sterzing, P. R. (2018). A systematic review of family victimization experiences among sexual minority youth. The Journal of Primary Prevention, 39, 491-528 ²⁸McLaughlin, K. A., Hatzenbuehler, M. L., Xuan, Z., & Conron, K. J. (2012). Disproportionate exposure to early-life adversity and sexual orientation disparities in psychiatric morbidity. Child abuse & neglect, 36(9), 645-655 ²⁹Andersen, J. P., & Blosnich, J. (2013). Disparities in adverse childhood experiences among sexual minority and heterosexual adults: Results from a multi-state probability-based sample. PloS one, 8(1), e54691 ³⁰Merrick, M. T., Ford, D. C., Ports, K. A., & Guinn, A. S. (2018). Prevalence of adverse childhood experiences from the 2011-2014 behavioral risk factor surveillance system in 23 states. JAMA pediatrics, 172(11), 1038-1044
• Η ενδοοικογενειακή βία ³¹Andersen, J. P., & Blosnich, J. (2013). Disparities in adverse childhood experiences among sexual minority and heterosexual adults: Results from a multi-state probability-based sample. PloS one, 8(1), e54691 ³²Merrick, M. T., Ford, D. C., Ports, K. A., & Guinn, A. S. (2018). Prevalence of adverse childhood experiences from the 2011-2014 behavioral risk factor surveillance system in 23 states. JAMA pediatrics, 172(11), 1038-1044 ³³Brown, M. J., Masho, S. W., Perera, R. A., Mezuk, B., & Cohen, S. A. (2015). Sex and sexual orientation disparities in adverse childhood experiences and early age at sexual debut in the United States: Results from a nationally representative sample. Child abuse & neglect, 46, 89-102
• Η χρήση ουσιών από μέλη της οικογένειας ³⁴McCabe, S. E., Hughes, T. L., West, B. T., Evans-Polce, R. J., Veliz, P. T., Dickinson, K., … & Boyd, C. J. (2020). Sexual orientation, adverse childhood experiences, and comorbid DSM-5 substance use and mental health disorders. The Journal of clinical psychiatry, 81(6), 19478 ³⁵Andersen, J. P., & Blosnich, J. (2013). Disparities in adverse childhood experiences among sexual minority and heterosexual adults: Results from a multi-state probability-based sample. PloS one, 8(1), e54691 ³⁶Merrick, M. T., Ford, D. C., Ports, K. A., & Guinn, A. S. (2018). Prevalence of adverse childhood experiences from the 2011-2014 behavioral risk factor surveillance system in 23 states. JAMA pediatrics, 172(11), 1038-1044 ³⁷Brown, M. J., Masho, S. W., Perera, R. A., Mezuk, B., & Cohen, S. A. (2015). Sex and sexual orientation disparities in adverse childhood experiences and early age at sexual debut in the United States: Results from a nationally representative sample. Child abuse & neglect, 46, 89-102
• Η ύπαρξη ψυχικής νόσου στην οικογένεια ³⁸Andersen, J. P., & Blosnich, J. (2013). Disparities in adverse childhood experiences among sexual minority and heterosexual adults: Results from a multi-state probability-based sample. PloS one, 8(1), e54691 ³⁹Merrick, M. T., Ford, D. C., Ports, K. A., & Guinn, A. S. (2018). Prevalence of adverse childhood experiences from the 2011-2014 behavioral risk factor surveillance system in 23 states. JAMA pediatrics, 172(11), 1038-1044
• Η κακή σχέση με τους γονείς ⁴⁰Brown, M. J., Masho, S. W., Perera, R. A., Mezuk, B., & Cohen, S. A. (2015). Sex and sexual orientation disparities in adverse childhood experiences and early age at sexual debut in the United States: Results from a nationally representative sample. Child abuse & neglect, 46, 89-102 ⁴¹Xu, Y., Norton, S., & Rahman, Q. (2019). Early life conditions and adolescent sexual orientation: A prospective birth cohort study. Developmental Psychology, 55(6), 1226 ⁴²VanderLaan, D. P., Skorska, M. N., Peragine, D. E., Coome, L. A., Moskowitz, D. A., Swift-Gallant, A., & Monks, D. A. (2022). Carving the biodevelopment of same-sex sexual orientation at its joints. Gender and Sexuality Development: Contemporary Theory and Research, 491-537
• Τα συναισθηματικά και συμπεριφορικά προβλήματα ⁴³Xu, Y., & Rahman, Q. (2022). Sexual orientation disparities in the developmental trajectories of emotional and behavioral difficulties from childhood to early adolescence. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 63(12), 1505-1512
• Οι πολλές μετακομίσεις στην παιδική ηλικία
• Η απουσία των γονέων στη νηπιακή ηλικία ⁴⁴Xu, Y., Norton, S., & Rahman, Q. (2019). Early life conditions and adolescent sexual orientation: A prospective birth cohort study. Developmental Psychology, 55(6), 1226
• Η γέννηση εκτός γάμου
• Η θυματοποίηση σε bullying στην παιδική ηλικία ⁴⁵Mittleman, J. (2019). Sexual minority bullying and mental health from early childhood through adolescence. Journal of Adolescent Health, 64(2), 172-178

Ειδικότερα στα αγόρια, παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα μετέπειτα ομοφυλοφιλίας είναι:

• Το άγχος αποχωρισμού ⁴⁶Petterson, L. J., VanderLaan, D. P., & Vasey, P. L. (2017). Sex, sexual orientation, gender atypicality, and indicators of depression and anxiety in childhood and adulthood. Archives of sexual behavior, 46, 1383-1392 ⁴⁷Bailey, J. M., Vasey, P. L., Diamond, L. M., Breedlove, S. M., Vilain, E., & Epprecht, M. (2016). Sexual orientation, controversy, and science. Psychological science in the public interest, 17(2), 45-101
• Το μικρότερο βάρος γέννησης
• Η μικρή διάρκεια θηλασμού ⁴⁸Xu, Y., Norton, S., & Rahman, Q. (2019). Early life conditions and adolescent sexual orientation: A prospective birth cohort study. Developmental Psychology, 55(6), 1226
• Η μικρότερη ηλικία του πατέρα ⁴⁹Brown, M. J., Masho, S. W., Perera, R. A., Mezuk, B., & Cohen, S. A. (2015). Sex and sexual orientation disparities in adverse childhood experiences and early age at sexual debut in the United States: Results from a nationally representative sample. Child abuse & neglect, 46, 89-102
• Η μεγαλύτερη ηλικία της μητέρας
• Το διαζύγιο των γονέων
• Η απουσία του πατέρα ⁵⁰Frisch, M., & Hviid, A. (2006). Childhood family correlates of heterosexual and homosexual marriages: A national cohort study of two million Danes. Archives of Sexual Behavior, 35, 533-547

Στα κορίτσια, πέρα από τα παραπάνω, αναφέρονται:

• Η χαμηλή οικονομική θέση της οικογένειας ⁵¹Xu, Y., Norton, S., & Rahman, Q. (2019). Early life conditions and adolescent sexual orientation: A prospective birth cohort study. Developmental Psychology, 55(6), 1226
• Η παραμέληση από τους γονείς ⁵²Alvy, L. M., Hughes, T. L., Kristjanson, A. F., & Wilsnack, S. C. (2013). Sexual identity group differences in child abuse and neglect. Journal of interpersonal violence, 28(10), 2088-2111
• Το άγχος της μητέρας όσο το κορίτσι διένυε την παιδική ηλικία ⁵³Xu, Y., Norton, S., & Rahman, Q. (2020). A longitudinal birth cohort study of early life conditions, psychosocial factors, and emerging adolescent sexual orientation. Developmental Psychobiology, 62(1), 5-20
• Ο θάνατος του πατέρα ⁵⁴Beard, K. W., Stroebel, S. S., O’Keefe, S. L., Harper-Dorton, K. V., Griffee, K., Young, D. H., … & Campbell, N. M. (2015). Childhood and adolescent sexual behaviors predict adult sexual orientations. Cogent Psychology, 2(1), 1067568
• Ο θάνατος της μητέρας κατά την εφηβεία ⁵⁵Frisch, M., & Hviid, A. (2006). Childhood family correlates of heterosexual and homosexual marriages: A national cohort study of two million Danes. Archives of Sexual Behavior, 35, 533-547
• Η έλλειψη φίλων ⁵⁶Brown, M. J., Masho, S. W., Perera, R. A., Mezuk, B., & Cohen, S. A. (2015). Sex and sexual orientation disparities in adverse childhood experiences and early age at sexual debut in the United States: Results from a nationally representative sample. Child abuse & neglect, 46, 89-102

Οι οικογενειακές εμπειρίες της παιδικής ηλικίας σχετίζονται με τον σεξουαλικό προσανατολισμό στην ενήλικη ζωή και αυτό το επιβεβαιώνουν μεγάλες έρευνες ⁵⁷Frisch, M., & Hviid, A. (2006). Childhood family correlates of heterosexual and homosexual marriages: A national cohort study of two million Danes. Archives of Sexual Behavior, 35, 533-547.

Για τα αγόρια, η ύπαρξη μιας αδύναμης πατρικής φιγούρας ή ενός ψυχρού και αδιάφορου πατέρα και η απόρριψη του πατέρα από τον γιο φαίνεται να σχετίζονται με την εμφάνιση ομόφυλων έλξεων στην εφηβεία ⁵⁸Monachello, R. J. (2006). The father son relationship in homosexual identity development: A phenomenological study. Το ίδιο ισχύει και όταν η μητέρα είναι απαιτητική, απορριπτική ή λιγότερο τρυφερή ⁵⁹Dickson, G. L., Byrd, A. D., Howes, R., & Drake, H. (2006). An Empirical Study of the Mother-Son Dyad in Relation to the Development of Adult Male Homosexuality. Issues in Religion and Psychotherapy, 30(1), 6, όταν οι γονείς καβγαδίζουν μπροστά στο παιδί και η μητέρα παίρνει το μέρος του παιδιού, ή όταν αυτή πιστεύει ότι το σεξ είναι κάτι βρώμικο.

Για τα κορίτσια, λειτουργούν παρόμοια οι καβγάδες των γονέων, η παρακολούθηση σεξουαλικών περιπτύξεων των γονέων και η έλλειψη στοργής ή επαφής με τη μητέρα ⁶⁰Beard, K. W., Stroebel, S. S., O’Keefe, S. L., Harper-Dorton, K. V., Griffee, K., Young, D. H., … & Campbell, N. M. (2015). Childhood and adolescent sexual behaviors predict adult sexual orientations. Cogent Psychology, 2(1), 1067568.

Φυσικά, παρόμοιες αρνητικές εμπειρίες βιώνουν πολλά παιδιά που καταλήγουν ετεροφυλόφιλα, αλλά οι αντίξοες παιδικές εμπειρίες τείνουν να έχουν μεγαλύτερη ένταση και συχνότητα στα παιδιά που θα αναπτύξουν έλξη προς το ίδιο φύλο ⁶¹Andersen, J. P., & Blosnich, J. (2013). Disparities in adverse childhood experiences among sexual minority and heterosexual adults: Results from a multi-state probability-based sample. PloS one, 8(1), e54691 ⁶²Merrick, M. T., Ford, D. C., Ports, K. A., & Guinn, A. S. (2018). Prevalence of adverse childhood experiences from the 2011-2014 behavioral risk factor surveillance system in 23 states. JAMA pediatrics, 172(11), 1038-1044.

Συμπεραίνουμε ότι οι εμπειρίες αυτές είναι σημαντικές για την ανάπτυξη του σεξουαλικού προσανατολισμού και ιδίως οι αντιξοότητες κατά τα πρώτα 5 χρόνια της ζωής ⁶³Xu, Y., & Rahman, Q. (2022). Sexual orientation disparities in the developmental trajectories of emotional and behavioral difficulties from childhood to early adolescence. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 63(12), 1505-1512.

3.2     Η σεξουαλική κακοποίηση

Μια από τις μεγαλύτερες αντιξοότητες που μπορεί να υποστεί ένα παιδί είναι δυστυχώς η σεξουαλική κακοποίηση.

Η σεξουαλική κακοποίηση στην παιδική ηλικία είναι ανησυχητικά συχνή για ομοφυλόφιλους και αμφιφυλόφιλους ⁶⁴McCabe, S. E., Hughes, T. L., Beal, S., Evans-Polce, R. J., Kcomt, L., Engstrom, C., … & Boyd, C. J. (2022). Sexual orientation differences in childhood sexual abuse, suicide attempts, and DSM-5 alcohol, tobacco, other drug use, and mental health disorders in the US. Child abuse & neglect, 123, 105377.

Μια μεγάλη έρευνα διαπίστωσε ότι οι ομοφυλόφιλοι και αμφιφυλόφιλοι άντρες είχαν 390% περισσότερες πιθανότητες να έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση! Οι γυναίκες είχαν αντίστοιχα 50% περισσότερες πιθανότητες ⁶⁵Friedman, M. S., Marshal, M. P., Guadamuz, T. E., Wei, C., Wong, C. F., Saewyc, E. M., & Stall, R. (2011). A meta-analysis of disparities in childhood sexual abuse, parental physical abuse, and peer victimization among sexual minority and sexual nonminority individuals. American journal of public health, 101(8), 1481-1494.

Υπάρχουν διάφορες ερμηνείες για αυτά τα αποτελέσματα. Η σεξουαλική κακοποίηση από άντρες μπορεί να προκαλεί στα αγόρια την εντύπωση ότι είναι ομοφυλόφιλα ⁶⁶Roberts, A. L., Glymour, M. M., & Koenen, K. C. (2013). Does maltreatment in childhood affect sexual orientation in adulthood?. Archives of sexual behavior, 42, 161-171. Παρατηρείται ότι αγόρια και κορίτσια που έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση τείνουν να αναπτύσσουν έλξη προς το φύλο εκείνου που τα κακοποίησε. Έτσι η κακοποίηση αγοριών από άντρες σχετίζεται με έναν ομοφυλοφιλικό προσανατολισμό αργότερα και η κακοποίηση από γυναίκες με ετεροφυλοφιλικό. Αντίστοιχα παρατηρούμε και για τα κορίτσια ⁶⁷Stroebel, S. S., O’Keefe, S. L., Griffee, K., Harper-Dorton, K. V., Beard, K. W., Young, D. H., … & Kuo, S. Y. (2018). Effects of the sex of the perpetrator on victims’ subsequent sexual behaviors and adulthood sexual orientations. Cogent Psychology, 5(1), 1564424, αν και για αυτά έχει προταθεί και το αντίθετο: ότι δηλαδή η κακοποίηση από άντρες μπορεί να τα κάνει να αποστραφούν τους άντρες ⁶⁸Roberts, A. L., Glymour, M. M., & Koenen, K. C. (2013). Does maltreatment in childhood affect sexual orientation in adulthood?. Archives of sexual behavior, 42, 161-171.

3.3     Μια εξήγηση: Η θεωρία ιστορίας ζωής

Δυστυχώς, τα στοιχεία που είδαμε είναι αποστομωτικά! Οι ομοφυλόφιλοι υποφέρουμε από πολύ συχνές αντιξοότητες στην παιδική μας ηλικία. Όμως, οδηγούν οι αντιξοότητες στην ομοφυλοφιλία; Η εξελικτική θεωρία ιστορίας ζωής λέει ναι.

Η Θεωρία Ιστορίας Ζωής εξηγεί τις διαφορές των ανθρώπων σε ορισμένες συμπεριφορές, όπως η σεξουαλικότητα.

Σύμφωνα με αυτή, οι πρώιμες συνθήκες του περιβάλλοντος δείχνουν στον οργανισμό τις καταστάσεις που μπορεί να αντιμετωπίσει κατά τη διάρκεια της ζωής του. Ανάλογα με τις συνθήκες, ο οργανισμός υιοθετεί μια γρήγορη στρατηγική ζωής ή μια αργή στρατηγική ζωής:

• Η γρήγορη στρατηγική δίνει έμφαση στην πρώιμη σεξουαλική ωρίμανση, την αναζήτηση της σεξουαλικής συνεύρεσης, την ανάληψη κινδύνων και την ανεμπόδιστη σεξουαλική δραστηριότητα.
• Η αργή στρατηγική δίνει προτεραιότητα στην αργή ωρίμανση, την αναβολή των ερωτικών σχέσεων, την πιο περιορισμένη σεξουαλική δραστηριότητα και τη μεγαλύτερη φροντίδα των γονέων για τα παιδιά τους.

Όταν το περιβάλλον προσφέρει ασφάλεια και φροντίδα, τότε ο οργανισμός επιλέγει μια αργή στρατηγική. Όταν όμως το περιβάλλον είναι σκληρό και απρόβλεπτο, τότε ο οργανισμός λαμβάνει το σήμα ότι η ζωή του μπορεί να μη διαρκέσει και πολύ και για αυτό επιλέγει μια γρήγορη στρατηγική ζωής ⁶⁹Diamond, L. M., & Alley, J. (2019). Was It good for her? An alternative perspective on life history theory, female same-sex sexuality, and pleasure. Archives of sexual behavior, 48, 1315-1320.

Αυτό εξηγεί γιατί τα παιδιά που εκτίθενται σε αντιξοότητες στην παιδική τους ηλικία, όπως η παραμέληση, η απώλεια γονέων και η κακοποίηση, τείνουν να ωριμάζουν νωρίτερα σεξουαλικά, να κάνουν σεξ σε μικρότερη ηλικία και να κάνουν επικίνδυνες επιλογές.

Όντως, οι αντιξοότητες στην παιδική ηλικία συνδέονται με πρώιμη ήβη για τα κορίτσια και με σεξ σε μικρότερη ηλικία για τα αγόρια ⁷⁰Xu, Y., Norton, S., & Rahman, Q. (2019). Early life conditions and adolescent sexual orientation: A prospective birth cohort study. Developmental Psychology, 55(6), 1226.

Τα τελευταία χρόνια, μια ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον Yin Xu πρότεινε ότι η αντρική ομοφυλοφιλία είναι αποτέλεσμα μιας γρήγορης στρατηγικής ζωής, κι αυτό εξηγεί τις αυξημένες αντιξοότητες στην παιδική ηλικία των ομοφυλόφιλων ⁷¹Xu, Y., Norton, S., & Rahman, Q. (2018). Early life conditions, reproductive and sexuality-related life history outcomes among human males: A systematic review and meta-analysis. Evolution and Human Behavior, 39(1), 40-51. Μια ανεξάρτητη ομάδα επιστημόνων υπό τον Severi Luoto πρότεινε την ίδια εξήγηση για τη ομοφυλοφιλία των γυναικών ⁷²Luoto, S., Krams, I., & Rantala, M. J. (2019). A life history approach to the female sexual orientation spectrum: Evolution, development, causal mechanisms, and health. Archives of Sexual Behavior, 48, 1273-1308.

Οι στρατηγικές γρήγορης ζωής ωθούν το νου και την προσοχή των παιδιών να αναζητούν την άμεση ικανοποίηση, ακόμη και όταν διατρέχουν κίνδυνο, προκειμένου έτσι να ενισχύσουν τις πιθανότητες να επιβιώσουν σε ένα περιβάλλον όπου στερούνται προστασίας. Η αυξημένη ομοφυλοφιλική διάθεση μπορεί να είναι προϊόν των στρατηγικών αυτών ⁷³Diamond, L. M. (2023). What Develops in the Biodevelopment of Sexual Orientation?. Archives of Sexual Behavior, 1-7.

4      Πρώιμη σεξουαλικοποίηση

Είδαμε ότι οι αντίξοες συνθήκες στην παιδική ηλικία μπορεί να οδηγήσουν σε πρώιμη εφηβεία. Αυτή φέρνει νωρίτερα το ερωτικό ξύπνημα, εξάπτει την περιέργεια και μπορεί να οδηγήσει σε πειραματισμούς. Οι πρώιμοι σεξουαλικοί πειραματισμοί διαμορφώνουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπτύσσεται η σεξουαλικότητά μας. Μπορεί όμως η ομοφυλοφιλία να είναι η συνέπεια αυτών των εμπειριών;

4.1     Τι σχέση έχει με την ομοφυλοφιλία;

Πράγματι, το ερωτικό ξύπνημα σε μικρότερη ηλικία αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης έλξης προς το ίδιο φύλο ⁷⁴Jannini, E. A., Blanchard, R., Camperio-Ciani, A., & Bancroft, J. (2010). Male homosexuality: Nature or culture?. The journal of sexual medicine, 7(10), 3245-3253.

Οι πειραματισμοί των κοριτσιών στην παιδική ηλικία συνδέονται με την ομοφυλοφιλία στην ενήλικη ζωή ⁷⁵Bickham, P. J., A, S. L., Baker, E., Berhie, G., Kommor, M. J., & Harper-Dorton, K. V. (2007). Correlates of early overt and covert sexual behaviors in heterosexual women. Archives of Sexual Behavior, 36, 724-740, Diamond, L. M., & Alley, J. (2019). Was It good for her? An alternative perspective on life history theory, female same-sex sexuality, and pleasure. Archives of sexual behavior, 48, 1315-1320. Επίσης, οι σεξουαλικοί πειραματισμοί μεταξύ αγοριών σε πρώιμη ηλικία σχετίζονται συχνά με την εμφάνιση ομόφυλων έλξεων.

Είδαμε προηγουμένως ότι η σεξουαλική κακοποίηση μπορεί να δημιουργήσει ομοφυλόφιλα συναισθήματα σε αγόρια και κορίτσια. Το εύρημα αυτό έχει επιβεβαιωθεί και για την αιμομιξία με αδέρφια του ίδιου φύλου στην παιδική ηλικία ⁷⁶Beard, K. W., O’Keefe, S. L., Swindell, S., Stroebel, S. S., Griffee, K., Young, D. H., & Linz, T. D. (2013). Brother-brother incest: Data from an anonymous computerized survey. Sexual Addiction & Compulsivity, 20(3), 217-253 ⁷⁷Stroebel, S. S., O’Keefe, S. L., Griffee, K., Kuo, S. Y., Beard, K. W., & Kommor, M. J. (2013). Sister–sister incest: Data from an anonymous computerized survey. Journal of child sexual abuse, 22(6), 695-719.

Γενικότερα, η έναρξη της εφηβείας συνοδεύεται από την εμφάνιση έντονης σεξουαλικής ορμής. Τότε, τα παιδιά μπορεί να στραφούν σε συνομήλικους του ίδιου φύλου και να αρχίσουν να πειραματίζονται, αφού σε αυτή την ηλικία το άλλο φύλο σπάνια είναι διαθέσιμο ⁷⁸Beard, K. W., Stroebel, S. S., O’Keefe, S. L., Harper-Dorton, K. V., Griffee, K., Young, D. H., … & Campbell, N. M. (2015). Childhood and adolescent sexual behaviors predict adult sexual orientations. Cogent Psychology, 2(1), 1067568.

Πράγματι, οι σεξουαλικές μειονότητες τείνουν να κάνουν σεξ σε μικρότερη ηλικία συγκριτικά με τους ετεροφυλόφιλους ⁷⁹Brown, M. J., Masho, S. W., Perera, R. A., Mezuk, B., & Cohen, S. A. (2015). Sex and sexual orientation disparities in adverse childhood experiences and early age at sexual debut in the United States: Results from a nationally representative sample. Child abuse & neglect, 46, 89-102.

Η διάθεση για ομοσεξουαλικούς πειραματισμούς μπορεί να ενθαρρύνεται από την προσωπικότητα. Οι ομοφυλόφιλοι εμφανίζουν μεγαλύτερη δεκτικότητα στην εμπειρία και λιγότερη ευσυνειδησία, κι αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένες αναστολές ⁸⁰Allen, M. S., & Robson, D. A. (2020). Personality and sexual orientation: New data and meta-analysis. The Journal of Sex Research, 57(8), 953-965.

Συχνά οι πειραματισμοί αποτελούν ένα τυχαίο γεγονός, που σχετίζεται μόνο με υψηλή περιέργεια για το σεξ, με την ύπαρξη ενός πρόθυμου φίλου, με επαρκή ιδιωτικότητα για να παρακαμφθούν τα κοινωνικά ταμπού και με τη δυνατότητα να περνούν αρκετό χρόνο μαζί μέχρι να συμβεί το γεγονός ⁸¹Bickham, P. J., O’Keefe, S. L., Baker, E., Berhie, G., Kommor, M. J., & Harper-Dorton, K. V. (2007). Correlates of early overt and covert sexual behaviors in heterosexual women. Archives of Sexual Behavior, 36, 724-740.

Άλλοι πάλι μπορεί να στραφούν στην ομοσεξουαλική συμπεριφορά επηρεασμένοι από προσωρινούς παράγοντες, όπως το παιχνίδι, η εξερεύνηση, η έλλειψη συντρόφων του άλλου φύλου, τα καψόνια, τα τελετουργικά μύησης, το μεθύσι, η σεξουαλική απογοήτευση, η πλήξη, η περιέργεια ή και το λάθος.

Συχνά οι πειραματισμοί παίρνουν τη μορφή μύησης από έναν φίλο που έχει εντονότερη λίμπιντο. Στις γυναίκες η διαδικασία μπορεί να ξεκινάει από μια πιο αρρενωπή κοπέλα, ενώ στους άντρες από έναν αμφιφυλόφιλο. Τα αγόρια με ελλιπή συμμόρφωση προς το φύλο είναι επίσης πιο πιθανό να θεωρηθούν από τους συνομηλίκους τους ως πιθανοί στόχοι για πειραματισμούς ⁸²James, W. H. (2005). Biological and psychosocial determinants of male and female human sexual orientation. Journal of Biosocial Science, 37(5), 555.

4.2     Η σεξουαλική επιτρεπτικότητα

Οι σεξουαλικοί πειραματισμοί σε νεαρότερη ηλικία διευκολύνονται επίσης από την κοινωνική επιτρεπτικότητα.

Η έκθεση των νέων παιδιών στην πορνογραφία τις τελευταίες δεκαετίες ⁸³Solano, I., Eaton, N. R., & O’Leary, K. D. (2020). Pornography consumption, modality and function in a large internet sample. The Journal of Sex Research, 57(1), 92-103 δεν είναι αθώα. Μέσω της πορνογραφίας οι ομοφυλόφιλοι έφηβοι ανακαλύπτουν τις προσδοκίες του περιβάλλοντος, διαμορφώνουν σεξουαλικά ενδιαφέροντα, διδάσκονται συμπεριφορές ⁸⁴Nelson, K. M., Perry, N. S., & Carey, M. P. (2019). Sexually explicit media use among 14–17-year-old sexual minority males in the US. Archives of sexual behavior, 48, 2345-2355 και διαπραγματεύονται τη σεξουαλική τους ταυτότητα ⁸⁵Arrington-Sanders, R., Harper, G. W., Morgan, A., Ogunbajo, A., Trent, M., & Fortenberry, J. D. (2015). The role of sexually explicit material in the sexual development of same-sex-attracted Black adolescent males. Archives of sexual behavior, 44, 597-608. Για αυτό, η έκθεση σε άσεμνο υλικό σε ηλικία προ των 14 ετών σχετίζεται με την ανάπτυξη ομόφυλων έλξεων στα κορίτσια. Ομοίως, η συχνότερη έκθεση σε άσεμνο υλικό σχετίζεται με την ανάπτυξη ομόφυλων έλξεων στα αγόρια ⁸⁶Bőthe, B., Vaillancourt-Morel, M. P., Girouard, A., Štulhofer, A., Dion, J., & Bergeron, S. (2020). A large-scale comparison of Canadian sexual/gender minority and heterosexual, cisgender adolescents’ pornography use characteristics. The Journal of Sexual Medicine, 17(6), 1156-1167.

Επίσης, αξίζει να αναρωτηθούμε αν κατά τη διάρκεια της εφηβείας ένα πιο θετικό προς την ομοφυλοφιλία περιβάλλον οδηγεί περισσότερους νέους να αναπτύξουν ομόφυλες έλξεις. Αν ο σεξουαλικός προσανατολισμός οφείλεται μόνο σε προγεννητικές επιδράσεις και το κοινωνικό περιβάλλον δεν τον επηρεάζει καθόλου, τότε εύλογα ο αριθμός των ομοφυλόφιλων θα μένει σταθερός από γενιά σε γενιά. Όμως, σύμφωνα με την τελευταία έρευνα της Gallup, μόνο το 3% της γενιάς Χ (έτη γέννησης 1965-1980) δηλώνουν μια μειονοτική σεξουαλική ταυτότητα, συγκριτικά με το 11% των millennials (1981-1996) και το 20% της γενιάς Z (1997-2012, μόνο ενήλικες) ⁸⁷Jones, J. M. (2023). U.S. LGBT Identification Steady at 7.2%. Gallup News. Φαίνεται πως το κοινωνικό περιβάλλον κατά την κρίσιμη περίοδο ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης σχετίζεται όντως με την ομοφυλοφιλία, γιατί τα ποσοστά αυξάνονται από έρευνα σε έρευνα στις ηλικίες που μόλις ενηλικιώθηκαν αλλά παραμένουν σταθερά στις μεγαλύτερες ⁸⁸Kaufmann, E. (2022). Born This Way? The Rise of LGBT as a Social and Political Identity. Center for the study of partisanship and ideology: CSPI report, (6). Πράγματι, τα στοιχεία δείχνουν ότι η αυξανόμενη κοινωνική αποδοχή σχετίζεται με τη μεγαλύτερη συχνότητά της ομοφυλοφιλίας τις τελευταίες δεκαετίες ⁸⁹Li, G., & Leander, E. M. B. (2022). Sexuality development in childhood. In Gender and Sexuality Development: Contemporary Theory and Research (pp. 323-356). Cham: Springer International Publishing.

Άλλωστε, και η ύπαρξη ομοφυλόφιλων προτύπων στην ευρύτερη οικογένεια φαίνεται να σχετίζεται με την εμφάνιση ομόφυλων έλξεων ⁹⁰Schwartz, G., Kim, R. M., Kolundzija, A. B., Rieger, G., & Sanders, A. R. (2010). Biodemographic and physical correlates of sexual orientation in men. Archives of sexual behavior, 39, 93-109. Τέλος, η ανατροφή από ομόφυλα ζευγάρια αυξάνει την πιθανότητα τα παιδιά να αποκτήσουν ομόφυλες έλξεις ⁹¹Gartrell, N., Bos, H., & Koh, A. (2019). Sexual attraction, sexual identity, and same-sex sexual experiences of adult offspring in the US National Longitudinal Lesbian Family Study. Archives of sexual behavior, 48, 1495-1503 ⁹²Li, G., & Leander, E. M. B. (2022). Sexuality development in childhood. In Gender and Sexuality Development: Contemporary Theory and Research (pp. 323-356). Cham: Springer International Publishing.

Πώς εξηγούνται όμως όλες αυτές οι συσχετίσεις;

4.3     ­Μια εξήγηση: Ηδονή και εξαρτημένη μάθηση

Γνωρίζουμε ότι οι εμπειρίες διαμορφώνουν τη σεξουαλικότητα. Μπορούν όμως οι εφηβικοί πειραματισμοί να επηρεάσουν τον προσανατολισμό μας;

Ορισμένοι έχουν υποστηρίξει ότι η εξαρτημένη μάθηση μπορεί να είναι το κύριο μέσο με το οποίο εγκαθιδρύεται ο σεξουαλικός προσανατολισμός. Οι πειραματισμοί με άτομα του ίδιου φύλου προσφέρουν ηδονή και έτσι το πρόσωπο μαθαίνει να έλκεται σεξουαλικά από το ίδιο φύλο. Η θεωρία αυτή διατυπώθηκε από την Heather Hoffman ⁹³Hoffmann, H. (2012). Considering the role of conditioning in sexual orientation. Archives of Sexual Behavior, 41, 63-71.

Οι αρχικές εμπειρίες δημιουργούν τις προϋποθέσεις για τις επόμενες, και οι πρώιμες σεξουαλικές εμπειρίες είναι πιο πιθανό να έχουν το πλεονέκτημα της πρώτης κίνησης στη διαμόρφωση της ερωτικής μας ανάπτυξης. Όσο νωρίτερα ξεκινά μια διαδικασία μάθησης κατά την ανάπτυξη, τόσο περισσότερο χρόνο έχει για να λειτουργήσει. Άλλωστε, οι πρώιμες εμπειρίες ωφελούνται από τη μεγαλύτερη πλαστικότητα των νεαρών εγκεφάλων.

Ο κύκλος ερεθίσματος-ηδονής είναι πιο ξεκάθαρος στα αγόρια, για αυτό η εξαρτημένη μάθηση πρέπει να λάβει χώρα κατά τη διάρκεια της κρίσιμης περιόδου της ανάπτυξης του σεξουαλικού προσανατολισμού στην εφηβεία ⁹⁴Safron, A., Klimaj, V., Petterson, L. J., & Vasey, P. L. (2022). Learned but Not Chosen: A Reward Competition Feedback Model for the Origins of Sexual Preferences and Orientations. In Gender and Sexuality Development: Contemporary Theory and Research (pp. 443-490). Cham: Springer International Publishing. Από την άλλη, πολλές ομοφυλόφιλες αναφέρουν ότι οι έλξεις τους ξεκίνησαν από μία και μόνη επαφή ενώ προηγουμένως απουσίαζαν ⁹⁵Diamond, L. M. (2007). A dynamical systems approach to the development and expression of female same-sex sexuality. Perspectives on Psychological Science, 2(2), 142-161.

Όντως, φαίνεται ότι η εξαρτημένη μάθηση μέσω της ηδονής κατά την παιδική και εφηβική μας ηλικία επηρεάζει σημαντικά την κατασκευή και διατήρηση του ομοφυλοφιλικού προσανατολισμού ⁹⁶Robinett, S. R. (2012). Covert behaviors occurring in childhood and adolescence: Predictors of adult sexual orientation and sexual identity.

5      Συμπεράσματα

Παρουσιάσαμε παραπάνω τους κοινωνικούς παράγοντες που συνδέονται με την ανάπτυξη της ομοφυλοφιλίας:

1. Την έλλειψη συμμόρφωσης του παιδιού σε παιχνίδια, δραστηριότητες και χαρακτηριστικά που είναι τυπικά για το φύλο του.
2. Τις αντίξοες συνθήκες κατά τη νηπιακή και παιδική ηλικία.
3. Την πρώιμη σεξουαλική δραστηριοποίηση παιδιών και εφήβων και την αυξανόμενη επιτρεπτικότητα σε θέματα σεξ.

Είδαμε επίσης και τρεις από τις θεωρίες που προσπαθούν να εξηγήσουν τον κάθε παράγοντα και πώς σχετίζεται με την ομοφυλοφιλία:

• Τη θεωρία ότι τα αγόρια και τα κορίτσια που δεν τους αρέσουν οι συνήθεις δραστηριότητες του φύλου τους (π.χ. παιχνίδια) μαθαίνουν να βλέπουν τα άλλα παιδιά του ίδιου φύλου ως κάτι διαφορετικό. Έτσι στην εφηβεία το σεξουαλικό τους ένστικτο αντί να στραφεί προς το άλλο φύλο στρέφεται προς το ίδιο, αφού αυτό θεωρεί πλέον διαφορετικό.
• Τη θεωρία ιστορίας ζωής ότι οι παιδικές αντιξοότητες επιταχύνουν την σεξουαλική ανάπτυξη και οδηγούν στην εμφάνιση ομόφυλων έλξεων.
• Τη θεωρία της εξαρτημένης μάθησης ότι οι νέοι μαθαίνουν να έλκονται από το ίδιο φύλο λόγω της ηδονής που αποκόμισαν από τους πρώτους πειραματισμούς σε μικρή ηλικία.

Η σχέση των τριών αυτών εμπειριών της παιδικής ηλικίας με την ανάπτυξη της ομοφυλοφιλίας στην εφηβεία είναι ισχυρή και αποδεδειγμένη.

Δυστυχώς όμως για όσους ζητάμε εύκολες απαντήσεις, μέσα στην πληθώρα των παραγόντων που αναφέραμε, είναι δύσκολο να ξεχωρίσουμε μόνο έναν που ευθύνεται για την ομοφυλοφιλία των περισσότερων ανθρώπων ⁹⁷Whitehead, N. E. (2011). Neither genes nor choice: Same-sex attraction is mostly a unique reaction to environmental factors. Journal of Human Sexuality, 3, 81.. Το πιθανότερο είναι ότι η ομοφυλοφιλία είναι αποτέλεσμα μιας αλληλουχίας παραγόντων και γεγονότων ⁹⁸Diamond, L. M. (2007). A dynamical systems approach to the development and expression of female same-sex sexuality. Perspectives on Psychological Science, 2(2), 142-161.

Είδαμε στο προηγούμενο άρθρο ότι οι ομοζυγωτικοί δίδυμοι έχουν τα ίδια γονίδια, αλλά ο ομοφυλοφιλικός προσανατολισμός δεν είναι κοινός στο 80% των περιπτώσεων. Η μεγάλη αυτή απόκλιση οφείλεται σε διάφορα τυχαία γεγονότα που επηρέασαν μόνο τον ένα δίδυμο και όχι τον άλλο ⁹⁹Plomin, R., DeFries, J. C., Knopik, V. S., & Neiderhiser, J. M. (2016). Top 10 replicated findings from behavioral genetics. Perspectives on psychological science, 11(1), 3-23.

Έτσι, κάθε ομοφυλόφιλος έχει ένα σχεδόν μοναδικό ιστορικό, αν και μπορούμε να εντοπίσουμε κάποια γενικά μοτίβα ¹⁰⁰Whitehead, N. E. (2011). Neither genes nor choice: Same-sex attraction is mostly a unique reaction to environmental factors. Journal of Human Sexuality, 3, 81.

Οι βιολογικές επιρροές της ομοφυλοφιλίας είναι υπαρκτές και μπορεί σε κάποια άτομα να είναι και ισχυρές. Όμως, η αντίληψη ότι όλες οι επιρροές συμβαίνουν πριν από τη γέννηση είναι δύσκολο να συμβιβαστεί με τις έρευνες των τελευταίων δεκαετιών για την ανθρώπινη νευροπλαστικότητα. Η εντυπωσιακή και μακροπρόθεσμη ικανότητα του ανθρώπινου εγκεφάλου για αναδιαμόρφωση με βάση τις εμπειρίες είναι ένα πλήγμα για όσους υποστήριζαν εμφατικά ότι «ομοφυλόφιλος γεννιέσαι».

Παρόλο που η διαμόρφωση της σεξουαλικότητας ξεκινά με κάποιες βαθιά προγεννητικές ρίζες, το περιβάλλον επηρεάζει το αποτέλεσμα ¹⁰¹Diamond, L. M. (2023). What Develops in the Biodevelopment of Sexual Orientation?. Archives of Sexual Behavior, 1-7.

Είναι κι αυτός ένας λόγος που τα τελευταία χρόνια οι σεξουαλικές μειονότητες υπερδιπλασιάζονται σε κάθε νέα γενιά. Οι σεξουαλικές μας επιθυμίες μπορεί να έχουν βιολογικό υπόβαθρο αλλά διαμορφώνονται από την κουλτούρα και την κοινωνικοποίησή μας, ακόμη και από το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε.

Μάλιστα, η γυναικεία σεξουαλικότητα επηρεάζεται περισσότερο από κοινωνικούς παράγοντες, συγκριτικά με την ανδρική ¹⁰²Baumeister, R. F. (2000). Gender differences in erotic plasticity: the female sex drive as socially flexible and responsive. Psychological bulletin, 126(3), 347.

Η επιρροή των γονιδίων και άλλων προγεννητικών παραγόντων είναι λοιπόν σημαντική. Αλλά και η επιρροή των συνθηκών ανατροφής, της μάθησης και της αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον είναι αναμφίβολη.

Στο ερώτημα “Ομοφυλοφιλία: Γονίδια ή ανατροφή;” η απάντηση που μπορούμε μέχρι στιγμής να δώσουμε είναι “μερικά γονίδια, πολύ περιβάλλον αλλά όχι κάτι πολύ συγκεκριμένο”. Για ακόμη μία φορά βλέπουμε ότι κάθε ομοφυλόφιλος είναι μοναδικός. Κι αυτό γιατί η ίδια τυχαία εμπειρία μπορεί να έχει διαφορετικά αποτελέσματα για κάθε άτομο ¹⁰³Diamond, L. M. (2007). A dynamical systems approach to the development and expression of female same-sex sexuality. Perspectives on Psychological Science, 2(2), 142-161.

Πολλά αγόρια και κορίτσια έχουν ελλιπή συμμόρφωση με το φύλο, βιώνουν αντίξοες συνθήκες ή ακόμη και κακοποίηση, αλλά καταλήγουν ετεροφυλόφιλα. Τι σημαίνει αυτό;

Είμαστε έρμαια της τύχης μας; Σ’ αυτή τη συνεχή αλληλεπίδραση μεταξύ άγνωστων γονιδίων και ασαφούς περιβάλλοντος, είμαστε απλοί παρατηρητές της ζωής μας; Οι απαντήσεις στο 3ο και τελευταίο μέρος της σειράς, με τίτλο «Ομοφυλοφιλία και Ελεύθερη Βούληση».

Παραπομπές

• 1
  Långström, N., Rahman, Q., Carlström, E., & Lichtenstein, P. (2010). Genetic and environmental effects on same-sex sexual behavior: A population study of twins in Sweden. Archivesofsexualbehavior, 39, 75-80.
• 2
  Simons, R. L., Beach, S. R., & Barr, A. B. (2012). Differential susceptibility to context: A promising model of the interplay of genes and the social environment. Biosociology and Neurosociology, 29, 139-163
• 3
  Hall, W. J., Dawes, H. C., & Plocek, N. (2021). Sexual orientation identity development milestones among lesbian, gay, bisexual, and queer people: a systematic review and meta-analysis. Frontiers in psychology, 12, 753954
• 4
  Bailey, J. M., Vasey, P. L., Diamond, L. M., Breedlove, S. M., Vilain, E., & Epprecht, M. (2016). Sexual orientation, controversy, and science. Psychological science in the public interest, 17(2), 45-101
• 5
  Cardoso, F. L. (2009). Recalled sex-typed behavior in childhood and sports’ preferences in adulthood of heterosexual, bisexual, and homosexual men from Brazil, Turkey, and Thailand. Archives of Sexual Behavior, 38, 726-736
• 6
  van den Aardweg, G. J. (2011). On the psychogenesis of homosexuality. The Linacre Quarterly, 78(3), 330-354
• 7
  Bailey, J. M., Vasey, P. L., Diamond, L. M., Breedlove, S. M., Vilain, E., & Epprecht, M. (2016). Sexual orientation, controversy, and science. Psychological science in the public interest, 17(2), 45-101
• 8
  van den Aardweg, G. J. (2011). On the psychogenesis of homosexuality. The Linacre Quarterly, 78(3), 330-354
• 9
  Bailey, J. M., Vasey, P. L., Diamond, L. M., Breedlove, S. M., Vilain, E., & Epprecht, M. (2016). Sexual orientation, controversy, and science. Psychological science in the public interest, 17(2), 45-101
• 10
  Bailey, J. M., Vasey, P. L., Diamond, L. M., Breedlove, S. M., Vilain, E., & Epprecht, M. (2016). Sexual orientation, controversy, and science. Psychological science in the public interest, 17(2), 45-101
• 11
  Li, G., Kung, K. T., & Hines, M. (2017). Childhood gender-typed behavior and adolescent sexual orientation: A longitudinal population-based study. Developmental psychology, 53(4), 764
• 12
  Rendina, H. J., Carter, J. A., Wahl, L., Millar, B. M., & Parsons, J. T. (2019). Trajectories of sexual identity development and psychological well-being for highly sexually active gay and bisexual men: A latent growth curve analysis. Psychology of sexual orientation and gender diversity, 6(1), 64
• 13
  Jannini, E. A., Blanchard, R., Camperio-Ciani, A., & Bancroft, J. (2010). Male homosexuality: Nature or culture?. The journal of sexual medicine, 7(10), 3245-3253
• 14
  Cardoso, F. L. (2009). Recalled sex-typed behavior in childhood and sports’ preferences in adulthood of heterosexual, bisexual, and homosexual men from Brazil, Turkey, and Thailand. Archives of Sexual Behavior, 38, 726-736
• 15
  van den Aardweg, G. J. (2011). On the psychogenesis of homosexuality. The Linacre Quarterly, 78(3), 330-354
• 16
  Xu, Y., Norton, S., & Rahman, Q. (2021). Childhood gender nonconformity and the stability of self-reported sexual orientation from adolescence to young adulthood in a birth cohort. Developmental psychology, 57(4), 557
• 17
  Golombok, S., & Rust, J. (1993). The measurement of gender role behaviour in pre‐school children: A research note. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 34(5), 805-811
• 18
  Bem, D. J. (2000). Exotic becomes erotic: Interpreting the biological correlates of sexual orientation. Archives of Sexual Behavior, 29, 531-548
• 19
  Bem, D. J. (2008). Is there a causal link between childhood gender nonconformity and adult homosexuality?. Journal of Gay & Lesbian Mental Health, 12(1-2), 61-79
• 20
  Corliss, H. L., Cochran, S. D., & Mays, V. M. (2002). Reports of parental maltreatment during childhood in a United States population-based survey of homosexual, bisexual, and heterosexual adults. Child abuse & neglect, 26(11), 1165-1178
• 21
  McGeough, B. L., & Sterzing, P. R. (2018). A systematic review of family victimization experiences among sexual minority youth. The Journal of Primary Prevention, 39, 491-528
• 22
  McLaughlin, K. A., Hatzenbuehler, M. L., Xuan, Z., & Conron, K. J. (2012). Disproportionate exposure to early-life adversity and sexual orientation disparities in psychiatric morbidity. Child abuse & neglect, 36(9), 645-655
• 23
  Balsam, K. F., Rothblum, E. D., & Beauchaine, T. P. (2005). Victimization over the life span: a comparison of lesbian, gay, bisexual, and heterosexual siblings. Journal of consulting and clinical psychology, 73(3), 477
• 24
  Andersen, J. P., & Blosnich, J. (2013). Disparities in adverse childhood experiences among sexual minority and heterosexual adults: Results from a multi-state probability-based sample. PloS one, 8(1), e54691
• 25
  Merrick, M. T., Ford, D. C., Ports, K. A., & Guinn, A. S. (2018). Prevalence of adverse childhood experiences from the 2011-2014 behavioral risk factor surveillance system in 23 states. JAMA pediatrics, 172(11), 1038-1044
• 26
  Xu, Y., Norton, S., & Rahman, Q. (2020). Childhood maltreatment, gender nonconformity, and adolescent sexual orientation: A prospective birth cohort study. Child development, 91(4), e984-e994
• 27
  McGeough, B. L., & Sterzing, P. R. (2018). A systematic review of family victimization experiences among sexual minority youth. The Journal of Primary Prevention, 39, 491-528
• 28
  McLaughlin, K. A., Hatzenbuehler, M. L., Xuan, Z., & Conron, K. J. (2012). Disproportionate exposure to early-life adversity and sexual orientation disparities in psychiatric morbidity. Child abuse & neglect, 36(9), 645-655
• 29
  Andersen, J. P., & Blosnich, J. (2013). Disparities in adverse childhood experiences among sexual minority and heterosexual adults: Results from a multi-state probability-based sample. PloS one, 8(1), e54691
• 30
  Merrick, M. T., Ford, D. C., Ports, K. A., & Guinn, A. S. (2018). Prevalence of adverse childhood experiences from the 2011-2014 behavioral risk factor surveillance system in 23 states. JAMA pediatrics, 172(11), 1038-1044
• 31
  Andersen, J. P., & Blosnich, J. (2013). Disparities in adverse childhood experiences among sexual minority and heterosexual adults: Results from a multi-state probability-based sample. PloS one, 8(1), e54691
• 32
  Merrick, M. T., Ford, D. C., Ports, K. A., & Guinn, A. S. (2018). Prevalence of adverse childhood experiences from the 2011-2014 behavioral risk factor surveillance system in 23 states. JAMA pediatrics, 172(11), 1038-1044
• 33
  Brown, M. J., Masho, S. W., Perera, R. A., Mezuk, B., & Cohen, S. A. (2015). Sex and sexual orientation disparities in adverse childhood experiences and early age at sexual debut in the United States: Results from a nationally representative sample. Child abuse & neglect, 46, 89-102
• 34
  McCabe, S. E., Hughes, T. L., West, B. T., Evans-Polce, R. J., Veliz, P. T., Dickinson, K., … & Boyd, C. J. (2020). Sexual orientation, adverse childhood experiences, and comorbid DSM-5 substance use and mental health disorders. The Journal of clinical psychiatry, 81(6), 19478
• 35
  Andersen, J. P., & Blosnich, J. (2013). Disparities in adverse childhood experiences among sexual minority and heterosexual adults: Results from a multi-state probability-based sample. PloS one, 8(1), e54691
• 36
  Merrick, M. T., Ford, D. C., Ports, K. A., & Guinn, A. S. (2018). Prevalence of adverse childhood experiences from the 2011-2014 behavioral risk factor surveillance system in 23 states. JAMA pediatrics, 172(11), 1038-1044
• 37
  Brown, M. J., Masho, S. W., Perera, R. A., Mezuk, B., & Cohen, S. A. (2015). Sex and sexual orientation disparities in adverse childhood experiences and early age at sexual debut in the United States: Results from a nationally representative sample. Child abuse & neglect, 46, 89-102
• 38
  Andersen, J. P., & Blosnich, J. (2013). Disparities in adverse childhood experiences among sexual minority and heterosexual adults: Results from a multi-state probability-based sample. PloS one, 8(1), e54691
• 39
  Merrick, M. T., Ford, D. C., Ports, K. A., & Guinn, A. S. (2018). Prevalence of adverse childhood experiences from the 2011-2014 behavioral risk factor surveillance system in 23 states. JAMA pediatrics, 172(11), 1038-1044
• 40
  Brown, M. J., Masho, S. W., Perera, R. A., Mezuk, B., & Cohen, S. A. (2015). Sex and sexual orientation disparities in adverse childhood experiences and early age at sexual debut in the United States: Results from a nationally representative sample. Child abuse & neglect, 46, 89-102
• 41
  Xu, Y., Norton, S., & Rahman, Q. (2019). Early life conditions and adolescent sexual orientation: A prospective birth cohort study. Developmental Psychology, 55(6), 1226
• 42
  VanderLaan, D. P., Skorska, M. N., Peragine, D. E., Coome, L. A., Moskowitz, D. A., Swift-Gallant, A., & Monks, D. A. (2022). Carving the biodevelopment of same-sex sexual orientation at its joints. Gender and Sexuality Development: Contemporary Theory and Research, 491-537
• 43
  Xu, Y., & Rahman, Q. (2022). Sexual orientation disparities in the developmental trajectories of emotional and behavioral difficulties from childhood to early adolescence. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 63(12), 1505-1512
• 44
  Xu, Y., Norton, S., & Rahman, Q. (2019). Early life conditions and adolescent sexual orientation: A prospective birth cohort study. Developmental Psychology, 55(6), 1226
• 45
  Mittleman, J. (2019). Sexual minority bullying and mental health from early childhood through adolescence. Journal of Adolescent Health, 64(2), 172-178
• 46
  Petterson, L. J., VanderLaan, D. P., & Vasey, P. L. (2017). Sex, sexual orientation, gender atypicality, and indicators of depression and anxiety in childhood and adulthood. Archives of sexual behavior, 46, 1383-1392
• 47
  Bailey, J. M., Vasey, P. L., Diamond, L. M., Breedlove, S. M., Vilain, E., & Epprecht, M. (2016). Sexual orientation, controversy, and science. Psychological science in the public interest, 17(2), 45-101
• 48
  Xu, Y., Norton, S., & Rahman, Q. (2019). Early life conditions and adolescent sexual orientation: A prospective birth cohort study. Developmental Psychology, 55(6), 1226
• 49
  Brown, M. J., Masho, S. W., Perera, R. A., Mezuk, B., & Cohen, S. A. (2015). Sex and sexual orientation disparities in adverse childhood experiences and early age at sexual debut in the United States: Results from a nationally representative sample. Child abuse & neglect, 46, 89-102
• 50
  Frisch, M., & Hviid, A. (2006). Childhood family correlates of heterosexual and homosexual marriages: A national cohort study of two million Danes. Archives of Sexual Behavior, 35, 533-547
• 51
  Xu, Y., Norton, S., & Rahman, Q. (2019). Early life conditions and adolescent sexual orientation: A prospective birth cohort study. Developmental Psychology, 55(6), 1226
• 52
  Alvy, L. M., Hughes, T. L., Kristjanson, A. F., & Wilsnack, S. C. (2013). Sexual identity group differences in child abuse and neglect. Journal of interpersonal violence, 28(10), 2088-2111
• 53
  Xu, Y., Norton, S., & Rahman, Q. (2020). A longitudinal birth cohort study of early life conditions, psychosocial factors, and emerging adolescent sexual orientation. Developmental Psychobiology, 62(1), 5-20
• 54
  Beard, K. W., Stroebel, S. S., O’Keefe, S. L., Harper-Dorton, K. V., Griffee, K., Young, D. H., … & Campbell, N. M. (2015). Childhood and adolescent sexual behaviors predict adult sexual orientations. Cogent Psychology, 2(1), 1067568
• 55
  Frisch, M., & Hviid, A. (2006). Childhood family correlates of heterosexual and homosexual marriages: A national cohort study of two million Danes. Archives of Sexual Behavior, 35, 533-547
• 56
  Brown, M. J., Masho, S. W., Perera, R. A., Mezuk, B., & Cohen, S. A. (2015). Sex and sexual orientation disparities in adverse childhood experiences and early age at sexual debut in the United States: Results from a nationally representative sample. Child abuse & neglect, 46, 89-102
• 57
  Frisch, M., & Hviid, A. (2006). Childhood family correlates of heterosexual and homosexual marriages: A national cohort study of two million Danes. Archives of Sexual Behavior, 35, 533-547
• 58
  Monachello, R. J. (2006). The father son relationship in homosexual identity development: A phenomenological study
• 59
  Dickson, G. L., Byrd, A. D., Howes, R., & Drake, H. (2006). An Empirical Study of the Mother-Son Dyad in Relation to the Development of Adult Male Homosexuality. Issues in Religion and Psychotherapy, 30(1), 6
• 60
  Beard, K. W., Stroebel, S. S., O’Keefe, S. L., Harper-Dorton, K. V., Griffee, K., Young, D. H., … & Campbell, N. M. (2015). Childhood and adolescent sexual behaviors predict adult sexual orientations. Cogent Psychology, 2(1), 1067568
• 61
  Andersen, J. P., & Blosnich, J. (2013). Disparities in adverse childhood experiences among sexual minority and heterosexual adults: Results from a multi-state probability-based sample. PloS one, 8(1), e54691
• 62
  Merrick, M. T., Ford, D. C., Ports, K. A., & Guinn, A. S. (2018). Prevalence of adverse childhood experiences from the 2011-2014 behavioral risk factor surveillance system in 23 states. JAMA pediatrics, 172(11), 1038-1044
• 63
  Xu, Y., & Rahman, Q. (2022). Sexual orientation disparities in the developmental trajectories of emotional and behavioral difficulties from childhood to early adolescence. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 63(12), 1505-1512
• 64
  McCabe, S. E., Hughes, T. L., Beal, S., Evans-Polce, R. J., Kcomt, L., Engstrom, C., … & Boyd, C. J. (2022). Sexual orientation differences in childhood sexual abuse, suicide attempts, and DSM-5 alcohol, tobacco, other drug use, and mental health disorders in the US. Child abuse & neglect, 123, 105377
• 65
  Friedman, M. S., Marshal, M. P., Guadamuz, T. E., Wei, C., Wong, C. F., Saewyc, E. M., & Stall, R. (2011). A meta-analysis of disparities in childhood sexual abuse, parental physical abuse, and peer victimization among sexual minority and sexual nonminority individuals. American journal of public health, 101(8), 1481-1494
• 66
  Roberts, A. L., Glymour, M. M., & Koenen, K. C. (2013). Does maltreatment in childhood affect sexual orientation in adulthood?. Archives of sexual behavior, 42, 161-171
• 67
  Stroebel, S. S., O’Keefe, S. L., Griffee, K., Harper-Dorton, K. V., Beard, K. W., Young, D. H., … & Kuo, S. Y. (2018). Effects of the sex of the perpetrator on victims’ subsequent sexual behaviors and adulthood sexual orientations. Cogent Psychology, 5(1), 1564424
• 68
  Roberts, A. L., Glymour, M. M., & Koenen, K. C. (2013). Does maltreatment in childhood affect sexual orientation in adulthood?. Archives of sexual behavior, 42, 161-171
• 69
  Diamond, L. M., & Alley, J. (2019). Was It good for her? An alternative perspective on life history theory, female same-sex sexuality, and pleasure. Archives of sexual behavior, 48, 1315-1320
• 70
  Xu, Y., Norton, S., & Rahman, Q. (2019). Early life conditions and adolescent sexual orientation: A prospective birth cohort study. Developmental Psychology, 55(6), 1226.
• 71
  Xu, Y., Norton, S., & Rahman, Q. (2018). Early life conditions, reproductive and sexuality-related life history outcomes among human males: A systematic review and meta-analysis. Evolution and Human Behavior, 39(1), 40-51
• 72
  Luoto, S., Krams, I., & Rantala, M. J. (2019). A life history approach to the female sexual orientation spectrum: Evolution, development, causal mechanisms, and health. Archives of Sexual Behavior, 48, 1273-1308
• 73
  Diamond, L. M. (2023). What Develops in the Biodevelopment of Sexual Orientation?. Archives of Sexual Behavior, 1-7
• 74
  Jannini, E. A., Blanchard, R., Camperio-Ciani, A., & Bancroft, J. (2010). Male homosexuality: Nature or culture?. The journal of sexual medicine, 7(10), 3245-3253
• 75
  Bickham, P. J., A, S. L., Baker, E., Berhie, G., Kommor, M. J., & Harper-Dorton, K. V. (2007). Correlates of early overt and covert sexual behaviors in heterosexual women. Archives of Sexual Behavior, 36, 724-740, Diamond, L. M., & Alley, J. (2019). Was It good for her? An alternative perspective on life history theory, female same-sex sexuality, and pleasure. Archives of sexual behavior, 48, 1315-1320
• 76
  Beard, K. W., O’Keefe, S. L., Swindell, S., Stroebel, S. S., Griffee, K., Young, D. H., & Linz, T. D. (2013). Brother-brother incest: Data from an anonymous computerized survey. Sexual Addiction & Compulsivity, 20(3), 217-253
• 77
  Stroebel, S. S., O’Keefe, S. L., Griffee, K., Kuo, S. Y., Beard, K. W., & Kommor, M. J. (2013). Sister–sister incest: Data from an anonymous computerized survey. Journal of child sexual abuse, 22(6), 695-719
• 78
  Beard, K. W., Stroebel, S. S., O’Keefe, S. L., Harper-Dorton, K. V., Griffee, K., Young, D. H., … & Campbell, N. M. (2015). Childhood and adolescent sexual behaviors predict adult sexual orientations. Cogent Psychology, 2(1), 1067568
• 79
  Brown, M. J., Masho, S. W., Perera, R. A., Mezuk, B., & Cohen, S. A. (2015). Sex and sexual orientation disparities in adverse childhood experiences and early age at sexual debut in the United States: Results from a nationally representative sample. Child abuse & neglect, 46, 89-102
• 80
  Allen, M. S., & Robson, D. A. (2020). Personality and sexual orientation: New data and meta-analysis. The Journal of Sex Research, 57(8), 953-965
• 81
  Bickham, P. J., O’Keefe, S. L., Baker, E., Berhie, G., Kommor, M. J., & Harper-Dorton, K. V. (2007). Correlates of early overt and covert sexual behaviors in heterosexual women. Archives of Sexual Behavior, 36, 724-740
• 82
  James, W. H. (2005). Biological and psychosocial determinants of male and female human sexual orientation. Journal of Biosocial Science, 37(5), 555
• 83
  Solano, I., Eaton, N. R., & O’Leary, K. D. (2020). Pornography consumption, modality and function in a large internet sample. The Journal of Sex Research, 57(1), 92-103
• 84
  Nelson, K. M., Perry, N. S., & Carey, M. P. (2019). Sexually explicit media use among 14–17-year-old sexual minority males in the US. Archives of sexual behavior, 48, 2345-2355
• 85
  Arrington-Sanders, R., Harper, G. W., Morgan, A., Ogunbajo, A., Trent, M., & Fortenberry, J. D. (2015). The role of sexually explicit material in the sexual development of same-sex-attracted Black adolescent males. Archives of sexual behavior, 44, 597-608
• 86
  Bőthe, B., Vaillancourt-Morel, M. P., Girouard, A., Štulhofer, A., Dion, J., & Bergeron, S. (2020). A large-scale comparison of Canadian sexual/gender minority and heterosexual, cisgender adolescents’ pornography use characteristics. The Journal of Sexual Medicine, 17(6), 1156-1167
• 87
  Jones, J. M. (2023). U.S. LGBT Identification Steady at 7.2%. Gallup News
• 88
  Kaufmann, E. (2022). Born This Way? The Rise of LGBT as a Social and Political Identity. Center for the study of partisanship and ideology: CSPI report, (6)
• 89
  Li, G., & Leander, E. M. B. (2022). Sexuality development in childhood. In Gender and Sexuality Development: Contemporary Theory and Research (pp. 323-356). Cham: Springer International Publishing
• 90
  Schwartz, G., Kim, R. M., Kolundzija, A. B., Rieger, G., & Sanders, A. R. (2010). Biodemographic and physical correlates of sexual orientation in men. Archives of sexual behavior, 39, 93-109
• 91
  Gartrell, N., Bos, H., & Koh, A. (2019). Sexual attraction, sexual identity, and same-sex sexual experiences of adult offspring in the US National Longitudinal Lesbian Family Study. Archives of sexual behavior, 48, 1495-1503
• 92
  Li, G., & Leander, E. M. B. (2022). Sexuality development in childhood. In Gender and Sexuality Development: Contemporary Theory and Research (pp. 323-356). Cham: Springer International Publishing
• 93
  Hoffmann, H. (2012). Considering the role of conditioning in sexual orientation. Archives of Sexual Behavior, 41, 63-71
• 94
  Safron, A., Klimaj, V., Petterson, L. J., & Vasey, P. L. (2022). Learned but Not Chosen: A Reward Competition Feedback Model for the Origins of Sexual Preferences and Orientations. In Gender and Sexuality Development: Contemporary Theory and Research (pp. 443-490). Cham: Springer International Publishing
• 95
  Diamond, L. M. (2007). A dynamical systems approach to the development and expression of female same-sex sexuality. Perspectives on Psychological Science, 2(2), 142-161
• 96
  Robinett, S. R. (2012). Covert behaviors occurring in childhood and adolescence: Predictors of adult sexual orientation and sexual identity
• 97
  Whitehead, N. E. (2011). Neither genes nor choice: Same-sex attraction is mostly a unique reaction to environmental factors. Journal of Human Sexuality, 3, 81.
• 98
  Diamond, L. M. (2007). A dynamical systems approach to the development and expression of female same-sex sexuality. Perspectives on Psychological Science, 2(2), 142-161
• 99
  Plomin, R., DeFries, J. C., Knopik, V. S., & Neiderhiser, J. M. (2016). Top 10 replicated findings from behavioral genetics. Perspectives on psychological science, 11(1), 3-23
• 100
  Whitehead, N. E. (2011). Neither genes nor choice: Same-sex attraction is mostly a unique reaction to environmental factors. Journal of Human Sexuality, 3, 81
• 101
  Diamond, L. M. (2023). What Develops in the Biodevelopment of Sexual Orientation?. Archives of Sexual Behavior, 1-7
• 102
  Baumeister, R. F. (2000). Gender differences in erotic plasticity: the female sex drive as socially flexible and responsive. Psychological bulletin, 126(3), 347
• 103
  Diamond, L. M. (2007). A dynamical systems approach to the development and expression of female same-sex sexuality. Perspectives on Psychological Science, 2(2), 142-161