Οι ομοφυλόφιλοι και οι αμφιφυλόφιλοι αντιμετωπίζουμε αυξημένα προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως κατάθλιψη, άγχος, αυτοκτονικότητα και χρήση ουσιών 1Plöderl, M., & Tremblay, P. (2015). Mental health of sexual minorities. A systematic review. International review of psychiatry, 27(5), 367-385.. Τον περασμένο Απρίλιο, παρουσιάσαμε τις τέσσερις συνηθέστερες θεωρίες που εξηγούν αυτές τις διαφορές.
Οι θεωρίες αυτές έχουν διατυπωθεί από κορυφαίους ερευνητές της σεξουαλικότητας. Είδαμε όμως ότι δεν μπορούν να ερμηνεύσουν όλα τα ψυχολογικά προβλήματα της ομοφυλοφιλικής κοινότητας. Εστιάσαμε μάλιστα σε ένα ανησυχητικό φαινόμενο: η νεότερη γενιά των ομοφυλόφιλων, η γενιά δηλαδή που απολαμβάνει όλες τις βελτιώσεις της νομοθεσίας και του κοινωνικού κλίματος, αισθάνεται μεγαλύτερη ψυχική δυσφορία και έχει κάνει περισσότερες απόπειρες αυτοκτονίας, απ’ ό,τι ομοφυλόφιλοι παλαιότερων γενεών 2Meyer, I. H., Russell, S. T., Hammack, P. L., Frost, D. M., & Wilson, B. D. (2021). Minority stress, distress, and suicide attempts in three cohorts of sexual minority adults: A US probability sample. PLoS One, 16(3), e0246827.
Προτείναμε τότε ότι η νέα γενιά πάσχει από αυξημένη ευαισθησία στην απόρριψη, μια τάση που ενισχύουν και οι social justice warriors της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας. Τέλος, είχαμε επισημάνει ότι η Κοινότητα μπορεί να αποτελεί και η ίδια αυτοτελή πηγή στρες για τις σεξουαλικές μειονότητες. Για αυτό το ενδομειονοτικό στρες θα μιλήσουμε στη σημερινή μας ανάλυση.

Το ενδομειονοτικό στρες στη ΛΟΑΤΚΙ Κοινότητα
Τα τελευταία χρόνια, το ενδομειονοτικό στρες αποτέλεσε αντικείμενο έρευνας από ποικίλους ερευνητές, με κορυφαίο τον John Pachankis.
Ο Pachankis και η ερευνητική του ομάδα δημιούργησαν την Κλίμακα του Στρες από την Γκέι Κοινότητα (Gay Community Stress Scale, GCSS), ένα ψυχομετρικό εργαλείο που μελετά τέσσερις παράγοντες στρες εντός της ομοφυλοφιλικής κοινότητας:
- Την έμφαση στο σεξ, δηλαδή την υπερσεξουαλικότητα και την επικίνδυνη σεξουαλική συμπεριφορά μέσα στην κοινότητα, καθώς και την αντίληψη ότι η ομοφυλοφιλική κοινότητα προκρίνει το σεξ σε βάρος των συναισθηματικών σχέσεων.
- Την έμφαση στο κύρος, δηλαδή την εκτίμηση που τρέφουν οι ομοφυλόφιλοι για τον πλούτο και το πρεστίζ.
- Τον κοινωνικό ανταγωνισμό, δηλαδή τους καβγάδες, τα κουτσομπολιά, τον υλισμό και την κατάκριση μέσα στην ομοφυλοφιλική κοινότητα.
- Τον αποκλεισμό της διαφορετικότητας, δηλαδή τον ρατσισμό, τον σεξουαλικό ρατσισμό και τον αποκλεισμό των οροθετικών προσώπων.
Η πρώτη έρευνα όπου χρησιμοποιήθηκε η Κλίμακα GCSS διαπίστωσε ότι το στρες από την ομοφυλοφιλική κοινότητα είχε σημαντική συσχέτιση με συμπτώματα κακής ψυχικής υγεία. Συγκεκριμένα, βρέθηκε ότι το στρες από την ομοφυλοφιλική κοινότητα συνδέεται με ψυχολογικά προβλήματα σε βαθμό τόσο ισχυρό όσο και τα περιστατικά διάκρισης εκτός της κοινότητας 3Pachankis, J. E. , Clark, K. A. , Burton, C. L. , Hughto, J. W. , Bränström, R. & Keene, D. E. (2020). Sex, Status, Competition, and Exclusion. Journal of Personality and Social Psychology, 119 (3), 713-740. Δηλαδή, οι ομοφυλόφιλοι έβλαπταν τους άλλους ομοφυλόφιλους το ίδιο σοβαρά με τους ετεροφυλόφιλους!
Μάλιστα, οι συμμετέχοντες που υστερούσαν σε αρρενωπότητα, σε ομορφιά ή σε οικονομική δύναμη ένιωθαν περισσότερο στρες για την απόρριψη που δέχονταν στο κοινωνικό πεδίο από ομοφυλόφιλους άντρες παρά για την απόρριψη από ετεροφυλόφιλους.
Άλλη έρευνα διαπίστωσε ότι το ενδομειονοτικό στρες επηρεάζει και τις ομοφυλόφιλες γυναίκες, οδηγώντας σε αυξημένη ευαισθησία στην απόρριψη και σε μειωμένη αίσθηση προσωπικής συνοχής 4Mahon, C.P., Pachankis, J.E., Kiernan, G. et al. Risk and Protective Factors for Social Anxiety Among Sexual Minority Individuals. Arch Sex Behav 50, 1015–1032 (2021).
Η χρησιμότητα της Κλίμακας GCSS οδήγησε τους ερευνητές στη δημιουργία δύο ακόμη συντετμημένων εκδόσεων που διευκολύνουν τη χρήση της. Και με τις σύντομες αυτές εκδόσεις, επιβεβαιώθηκε ότι το στρες από την ομοφυλοφιλική κοινότητα σχετίζεται με την κατάθλιψη και το άγχος 5Maiolatesi, A. J., Satyanarayana, S., Bränström, R., & Pachankis, J. E. (2021). Development and Validation of Two Abbreviated Intraminority Gay Community Stress Scales. Assessment, 0(0).
Άλλες έρευνες έχουν συμπεράνει ότι το ενδομειονοτικό στρες αυξάνει τον κίνδυνο μόλυνσης με HIV 6Burton, C. L., Clark, K. A., & Pachankis, J. E. (2020). Risk from within: Intraminority gay community stress and sexual risk-taking among sexual minority men. Annals of Behavioral Medicine, 54(9), 703-712. και οδηγεί τους ομοφυλόφιλους άντρες σε κοινωνική φοβία 7Mahon, C., Kiernan, G., & Gallagher, P. (2019). Minority stress, intra-minority stress and social anxiety: Examining an extended psychological mediation framework among sexual minority men. European Journal of Public Health, 29(Supplement_4), ckz185-140.
Στις πλάτες των γυναικών
Η ομοφυλοφιλική κοινότητα είναι πηγή στρες και για τις γυναίκες. Ορισμένες γυναικείες ομοφυλοφιλικές κοινότητες διακρίνονται από αυστηρούς κανόνες, που μπορεί να είναι βλαβεροί. Επιτάσσουν στις γυναίκες να έχουν αθλητική εμφάνιση, να δείχνουν το σεξουαλικό τους προσανατολισμό μέσω του ντυσίματος και του στυλ, να υιοθετούν μια αυστηρά λεσβιακή ταυτότητα, να κάνουν σεξ μόνο με γυναίκες και όχι με άντρες, να αποκτήσουν υψηλό μορφωτικό επίπεδο και οικονομική ανεξαρτησία. Οι νεότερες ιδίως γυναίκες (18-34 ετών) αισθάνονται περισσότερη ενόχληση για αυτούς τους κανόνες και αναφέρουν μεγάλο άγχος προσαρμογής στις γυναικείες ομοφυλοφιλικές κοινότητες.
Δυστυχώς, η αποτυχία προσαρμογής στα ιδανικά και επιτακτικά πρότυπα της Κοινότητας συνδέεται με την κατάθλιψη και το άγχος. Μάλιστα, όσο μεγαλύτερη ήταν η ταύτιση των νεαρών γυναικών με την ομοφυλοφιλική κοινότητα, τόσο περισσότερη κατάθλιψη και άγχος ένιωθαν 8Boyle, S. C., & Omoto, A. M. (2014). Lesbian community oughts and ideals: Normative fit, depression, and anxiety among young sexual minority women. Psychology of Women Quarterly, 38(1), 33-45..
Στα σώματα των αντρών
Η εμμονή με το γυμνασμένο σώμα, την ομορφιά και το υψηλό εισόδημα είναι βασικές πηγές στρες για τους ομοφυλόφιλους άνδρες. Οι ομοφυλόφιλοι άντρες λειτουργούν μέσα σε μία αποκλειστική υποκοινότητα με κοινό φύλο και κοινή σεξουαλική επιθυμία και εφαρμόζουν τα ίδια κοινωνικά και σεξουαλικά μέτρα για να αξιολογήσουν τους πιθανούς τους συντρόφους. Αυτό δημιουργεί ένα περιβάλλον ασφυκτικού ανταγωνισμού μέσα στην ομοφυλοφιλική κοινότητα με δυσμενείς συνέπειες για την ψυχική μας υγεία.
Παρά τις διαψεύσεις, η αρρενωπότητα γίνεται το αντικείμενο του πόθου, ενώ η θηλυπρέπεια αντιμετωπίζεται με αποστροφή. Αποτέλεσμα: το 96% των ομοφυλόφιλων αναζητούν αποκλειστικά αρρενωπούς άντρες. Μάλιστα, για τους νεότερους ομοφυλόφιλους, η προσπάθεια να προσεγγίσουν και να ενταχθούν στους χώρους της κοινότητας εντείνει τα αισθήματα άγχους και αποκλεισμού 9Concannon, L. (2022). Proving Manhood: gay culture, competitiveness, risk, and mental wellbeing.
Σε άλλη έρευνα, η ενεργή συμμετοχή στη ΛΟΑΤKI κοινότητα και η αίσθηση ιδεολογικής σύνδεσης συνδέονταν με τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών. Ειδικά οι νέοι παρατηρώντας τα υψηλά επίπεδα χρήσης ουσιών μέσα στην κοινότητα μπορεί να την εκλάβουν ως κάτι επιβεβλημένο 10Effects of participation in and connectedness to the LGBT community on substance use involvement of sexual minority young people. Παρόμοια ευρήματα υπάρχουν και για τις αμφιφυλόφιλες γυναίκες 11Feinstein, B.A., Dyar, C. & London, B. Are Outness and Community Involvement Risk or Protective Factors for Alcohol and Drug Abuse Among Sexual Minority Women?. Arch Sex Behav 46, 1411–1423 (2017).

Και οι bi έχουν ψυχή
Υπάρχουν συντριπτικά περισσότεροι αμφιφυλόφιλοι παρά ομοφυλόφιλοι. Πάνω από το 75% των μη ετεροφυλόφιλων ανδρών και πάνω από το 93% των μη ετεροφυλόφιλων γυναικών αισθάνονται έλξη και για τα δύο φύλα. Αντιμετωπίζουν όμως την καχυποψία της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας. Πολλοί ομοφυλόφιλοι πιστεύουν ότι οι σεξουαλικότητες που απέχουν από το ομοκανονικό μοντέλο είναι λιγότερο αυθεντικές ή έγκυρες.
Έτσι, συχνά θεωρούν ότι οι αμφιφυλόφιλοι είναι μπερδεμένοι, πρόστυχοι, ακρατείς ή και φορείς σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων. Η αμφιφυλοφιλία αντιμετωπίζεται από τους μονοφυλόφιλους εντός και εκτός της κοινότητας ως μια φάση παροδική ή ως προσπάθεια των αμφιφυλόφιλων να ελκύσουν την προσοχή!
Για να αντιμετωπίσουν αυτή την προκατάληψη, οι αμφιφυλόφιλοι προτιμούν μερικές φορές να παρουσιάζονται ως ομοφυλόφιλοι, ή διαλέγουν να απομακρυνθούν από τη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα για να προστατεύσουν την ψυχικό τους υγεία 12Walker, A. M., & DeVito, M. A. (2020, April). “‘More gay’fits in better”: Intracommunity Power Dynamics and Harms in Online LGBTQ+ Spaces. In Proceedings of the 2020 CHI Conference on Human Factors in Computing Systems (pp. 1-15). Ο μονοσεξισμός θεωρείται φυσιολογικός, ενώ η αμφιφυλοφιλία στιγματίζεται 13Dyar, C., Feinstein, B. A., Stephens, J., Zimmerman, A. R., Newcomb, M. E., & Whitton, S. W. (2020). Nonmonosexual stress and dimensions of health: Within-group variation by sexual, gender, and racial/ethnic identities. Psychology of Sexual Orientation and Gender Diversity, 7(1), 12.. Αυτό οδηγεί στην υποαντιπροσώπευση και στην έλλειψη ορατότητας των αμφιφυλόφιλων στη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα και στην κοινωνία γενικότερα 14Pennasilico, A. (2019). The invisi_les: Biphobia, bisexual erasure and their impact on mental health. The Invisi_les: Biphobia, Bisexual Erasure and Their Impact on Mental Health, 22-28.
Για τους άντρες, οι οποίοι έχουν σταθερότερο σεξουαλικό προσανατολισμό από τις γυναίκες, κυριαρχεί το στερεότυπο ότι η επιλογή ενός αμφιφυλόφιλου να κινηθεί ερωτικά προς το ίδιο φύλο ισοδυναμεί με γνήσιο και οριστικό coming out (ως ομοφυλόφιλου) 15Pennasilico, A. (2019). The invisi_les: Biphobia, bisexual erasure and their impact on mental health. The Invisi_les: Biphobia, Bisexual Erasure and Their Impact on Mental Health, 22-28. Αντίθετα, αν ο ίδιος άνθρωπος αποφασίσει μετά το coming out του να κινηθεί προς το άλλο φύλο κινδυνεύει να θεωρηθεί καταπιεσμένος, υποκριτής και ψεύτης 16Ross, L. E., Dobinson, C., & Eady, A. (2010). Perceived determinants of mental health for bisexual people: A qualitative examination. American journal of public health, 100(3), 496-502. Έτσι, η σεξουαλική ρευστότητα στους άντρες δεν είναι αποδεκτή και αντιμετωπίζεται από κάποιους ως απειλή για την ίδια την κοινότητα 17Pennasilico, A. (2019). The invisi_les: Biphobia, bisexual erasure and their impact on mental health. The Invisi_les: Biphobia, Bisexual Erasure and Their Impact on Mental Health, 22-28.
Το 27% των αμφιφυλόφιλων έχουν δεχθεί διακρίσεις από ΛΟΑΤΚΙ οργανώσεις. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να αντιμετωπίζουν ακόμη μεγαλύτερα ψυχολογικά προβλήματα συγκριτικά με τους ομοφυλόφιλους. 18Rankin, S., Morton, J., & Bell, M. (2015). Complicated?: Bisexual People’s Experiences of and Ideas for Improving Services. Equality Network.

Αδυσώπητα πρότυπα
Οι ομοφυλόφιλοι άντρες έχουν ένα ομογενοποιημένο πρότυπο μυώδους και αδύνατου σώματος, που είναι απαραίτητο για να λάβουν την αποδοχή και την προσοχή των άλλων αντρών. Όσοι δεν το πετυχαίνουν μπορεί να νιώθουν εξοστρακισμένοι από την Κοινότητα, ενώ και όσοι το κατορθώνουν περνούν μεγάλη ψυχική δυσκολία για να το διατηρήσουν. Το κυνήγι αυτών των προτύπων δημιουργεί ανταγωνισμό μεταξύ των αντρών. Έτσι, αρχίζουν να συγκρίνουν το σώμα τους με τα σώματα των άλλων, ακόμη και των σεξουαλικών τους συντρόφων. Στην προσπάθειά να αντέξουν το στρες που δέχονται από την ομοφυλοφιλική κοινότητα, κάποιοι καταλήγουν σε διατροφικές διαταραχές 19Rawlings, Z. W., Soulliard, Z. A., & Knafo, D. (2022). When it doesn’t get better: A qualitative study of eating disorders, sexual identity, and coming out in sexual minority men. Journal of Gay & Lesbian Mental Health, 1-26.
Δεν είναι τυχαίο που ο κίνδυνος εμφάνισης διατροφικών διαταραχών είναι πολύ συχνότερος για τις σεξουαλικές μειονότητες 20Kamody, R. C., Grilo, C. M., & Udo, T. (2020). Disparities in DSM‐5 defined eating disorders by sexual orientation among US adults. International Journal of Eating Disorders, 53(2), 278-287. Εμφανίζουν νευρική ανορεξία, βουλιμία και επεισοδιακή υπερφαγία. Ένας στους δύο ομοφυλόφιλους άντρες και γυναίκες εμφανίζουν διαταραχή σωματικής δυσμορφίας, αισθάνονται δηλαδή έμμονη ανησυχία για μικρά ελαττώματα στην εμφάνισή τους. Επίσης, πολύ μεγάλο ποσοστό ομοφυλόφιλων χρησιμοποιεί αναβολικά στεροειδή και άλλες αυξητικές ουσίες.
Δυστυχώς, η συμμετοχή στην ομοφυλοφιλική κοινότητα δεν προστατεύει τους ομοφυλόφιλους που αισθάνονται ανησυχία για την εικόνα του σώματός τους. Γιατί η τάση να επιδιώκουν υψηλά στάνταρ ομορφιάς και οι εμπειρίες σεξουαλικής εκμετάλλευσης μεταξύ των ομοφυλόφιλων ανδρών (όλες πηγές ενδομειονοτικού στρες) μπορεί να οδηγήσουν σε στρεβλή εικόνα του σώματός τους 21Convertino, A. D., Brady, J. P., Albright, C. A., Gonzales IV, M., & Blashill, A. J. (2021). The role of sexual minority stress and community involvement on disordered eating, dysmorphic concerns and appearance-and performance-enhancing drug misuse. Body image, 36, 53-63.
Γενικότερα, η αντρική gay κουλτούρα προωθεί την σεξουαλική εκμετάλλευση και δίνει υπερβολική έμφαση στην εξωτερική εμφάνιση, στο αδύνατο και μυώδες σώμα, στη σωματική ελκυστικότητα και στη μόδα. Σύμφωνα με άλλη έρευνα, οι ομοφυλόφιλοι άντρες πιστεύουν συχνότερα ότι αποτελούν σεξουαλικά αντικείμενα, φροντίζουν συστηματικότερα το σώμα τους και αισθάνονται μεγαλύτερο κίνητρο να διατηρήσουν χαμηλά το σωματικό τους βάρος. Η τάση όμως να αποδέχονται το ρόλο τους ως σεξουαλικά αντικείμενα τούς κάνει να ντρέπονται για το σώμα τους, να νιώθουν δυσαρεστημένοι και να επιδιώκουν να είναι αδύνατοι 22Martins, Y., Tiggemann, M., & Kirkbride, A. (2007). Those speedos become them: The role of self-objectification in gay and heterosexual men’s body image. Personality and Social Psychology Bulletin, 33(5), 634-647.
Τέλος, μια άλλη πρακτική με βλαβερές συνέπειες για την ομοφυλοφιλική κοινότητα είναι η συστηματική χρήση εφαρμογών γνωριμιών. Οι ομοφυλόφιλοι και οι αμφιφυλόφιλοι είναι δύο φορές πιο πιθανό να χρησιμοποιούν τέτοιες εφαρμογές συγκριτικά με τους ετεροφυλόφιλους 23Anderson, M., Vogels, E. & Turner, E. (2020). The Virtues and Downsides of Online Dating. Pew Research. Στις gay εφαρμογές υπάρχει τόσος στιγματισμός και τόση τοξικότητα μεταξύ των χρηστών που η εμπειρία των περισσότερων είναι υπερσεξουαλικοποιημένη και ετεροκανονική. Δίνεται απόλυτη προτεραιότητα στη σεξουαλική επιθυμία, ενώ δίνουν και παίρνουν οι σεξουαλικές προκατάληψεις με βάση χαρακτηριστικά, όπως ο σωματότυπος, η ηλικία, η φυλή και η οροκατάσταση. Η λατρεία της νεότητας μέσα στις εφαρμογές είναι τόσο μεγάλη που όποιος ομοφυλόφιλος έχει κλείσει τα 29 του χρόνια θεωρείται πλέον γέρος 24Conner, C. T. (2019). The gay gayze: Expressions of inequality on Grindr. The Sociological Quarterly, 60(3), 397-419!

Η μόνη εναλλακτική
Όπως φαίνεται από τα δεδομένα, η ομοφυλοφιλική κοινότητα μπορεί αντί για πηγή υποστήριξης και κατανόησης να είναι ένα τοξικό περιβάλλον. Αλλά όταν εμείς οι ίδιοι βγάζουμε χολή ο ένας στον άλλον, πώς περιμένουν από την ετεροφυλόφιλη πλειοψηφία να μας καταλάβει και να μας αποδεχθεί;
Όπως εξηγεί η Lisa Diamond, “η δραστηριοποίηση στην ομοφυλοφιλική κοινότητα δεν συνδέεται απαραίτητα με καλύτερη κοινωνική υποστήριξη” 25Diamond, L. M., & Alley, J. (2022). Rethinking minority stress: A social safety perspective on the health effects of stigma in sexually-diverse and gender-diverse population. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 104720. Χρειαζόμαστε ένα ασφαλές κοινωνικό περιβάλλον και οι συνέπειες της απουσίας του είναι βλαβερές για την ψυχή και το σώμα μας. Γι’ αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη να δημιουργήσουμε αυτούς τους ασφαλείς χώρους, περιβάλλοντα όπου θα πάψουμε να είμαστε στην τσίτα για πιθανές απειλές, θα εκφράζουμε τον αυθεντικό μας εαυτό και θα μπορούμε να νιώσουμε ακλόνητη εμπιστοσύνη.
Για να γίνουν όμως όλα αυτά, θα πρέπει κι εμείς να κάνουμε την αυτοκριτική της, να επιστρέψουμε στις χριστιανικές αξίες και να φροντίσουμε για την πνευματική μας θωράκιση. Ας κάνουμε την αρχή σήμερα.
Παραπομπές
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12Walker, A. M., & DeVito, M. A. (2020, April). “‘More gay’fits in better”: Intracommunity Power Dynamics and Harms in Online LGBTQ+ Spaces. In Proceedings of the 2020 CHI Conference on Human Factors in Computing Systems (pp. 1-15)
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
Μία Απάντηση
Καλησπερα. Θα ήθελα να επικοινωνήσω με τον διαχειριστή.