Και πώς θα ακούσουν, αν κάποιος δεν τους κηρύξει; (Ρωμαίους 10:14). Ο Απόστολος Παύλος θέτει αυτή την πιεστική ερώτηση για το Ευαγγέλιο γενικά. Εμείς θα μπορούσαμε να την θέσουμε σχετικά με συγκεκριμένες διαστάσεις του Ευαγγελίου, σχετικά με εκείνες τις δύσκολες διδασκαλίες που δεν ακούγονται, επειδή δεν κηρύττονται. Η σημαντικότερη ίσως από αυτές στις μέρες μας είναι η αλήθεια για την ανθρώπινη σεξουαλικότητα και συγκεκριμένα για το θέμα της ομοφυλοφιλίας.
Τα δυο απαραίτητα στοιχεία που κατευθύνουν το κήρυγμα εν γένει εφαρμόζονται δέκα φορές περισσότερο σε αυτό το ζήτημα: η σαφήνεια και η ευσπλαγχνία. Η σαφήνεια ως προς την αλήθεια είναι μια πράξη ευσπλαγχνίας απέναντι στις ψυχές. Και ο ευσπλαγχνικός λόγος είναι το μόνο άξιο όχημα για την αλήθεια. Με αυτές τις βασικές αρχές κατά νου, μπορούμε να επισημάνουμε κάποιες άλλες κατευθυντήριες για την προσέγγιση αυτού του ευαίσθητου και σημαντικού ζητήματος.
Ακεραιότητα
Όχι, αυτό δεν αναφέρεται στην προσωπική ακεραιότητα του ιεροκήρυκα (παρ’ όλο που κι αυτή είναι επίσης απαραίτητη). Αναφέρεται μάλλον στην ακεραιότητα του ζητήματος. Δεν πρέπει να μιλάμε για την ομοφυλοφιλία μεμονωμένα, σαν να αποτελούσε ένα θέμα από μόνη της. Απαιτείται να μιλάμε για την σύνολη αλήθεια της ανθρώπινης σεξουαλικότητας και μέσα σε αυτό το πλαίσιο να αναφερόμαστε και στην ομοφυλοφιλία. Η διδασκαλία της Εκκλησίας για την σεξουαλικότητα είναι πλήρης και σφαιρική – ακέραιη. Δεν προτείνει διαφορετικές προσεγγίσεις ή διαφορετικά πρότυπα για διαφορετικές ομάδες. Όλοι καλούμαστε στην αγνότητα ανάλογα με το στάδιο της ζωής μας.
Οι προκλήσεις που θέτει η ομοφυλοφιλία για την κοινωνία και την Εκκλησία πρέπει να χωροθετούνται μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο. Το ζήτημα είναι μέρος της γενικότερης σύγχυσης της κοινωνίας μας για την σεξουαλικότητα. Φαίνεται αλλόκοτο να εστιάζουμε στα προβλήματα της ομοφυλοφιλίας, χωρίς να αναφερόμαστε στη βαριά ζημιά που προκαλείται από τα διαζύγια, την αντισύλληψη, τη μοιχεία, τις προγαμιαίες σχέσεις και την πορνογραφία. Πράγματι, χωρίς αυτή την συνολική και ακέραιη προσέγγιση, είναι εύλογο οι άνθρωποι να μη βρίσκουν το μήνυμα της Εκκλησίας πειστικό.
Πρόσωπα
Η ομοφυλοφιλία είναι ένα εξαιρετικά φορτισμένο θέμα τόσο στην πολιτική όσο και στην κοινωνία μας. Έτσι, διακινδυνεύουμε να το δούμε ως άλλο ένα «ζήτημα» και να ξεχάσουμε τους ανθρώπους για τους οποίους δεν είναι απλά ένα «ζήτημα» αλλά ένας πραγματικός αγώνας ζωής. Για να μιλήσουμε για το θέμα αυτό, απαιτείται ευαισθησία και σεβασμός προς τα πρόσωπα στις συγκεκριμένες και πραγματικές περιστάσεις που αυτά βιώνουν.
Το ζήτημα της ομοφυλοφιλίας, πρώτιστα, αφορά κάποιες πολύ προσωπικές διαστάσεις του ανθρώπου: την ταυτότητα, το φύλο, τις σχέσεις. Επιπλέον, σχεδόν όλοι οι πιστοί στις εκκλησίες μας σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με την ομοφυλοφιλία: ο έφηβος που παλεύει με τις ομόφυλες έλξεις… ο φίλος του που θέλει να ξέρει πώς να τον υποστηρίξει, χωρίς να καταπατήσει την πίστη του… οι γονείς που το παιδί τους έχει αποκαλύψει το πάθος του… και ούτω καθεξής. Αυτό το θέμα γρήγορα γίνεται προσωπικό.
Για τον ιεροκήρυκα, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να μην ξεχνάει τα πρόσωπα που τον ακούν. Δεν πρόκειται για ένα υποθετικό ζήτημα ή για κάτι που αφορά κάποιους άλλους ανθρώπους. Αφορά αυτούς που έρχονται στην εκκλησία κάθε Κυριακή. Ναι, είναι ένα πολιτικά φορτισμένο θέμα και πολιτισμικά είναι μια καυτή πατάτα. Αλλά δεν αφορά μόνο ούτε καν κατά κύριο λόγο την πολιτική και τον πολιτισμό. Αφορά τα πρόσωπα που ποθούν να αγαπήσουν αυθεντικά και πρέπει να εκπαιδευτούν ακριβώς γι’ αυτό.
Μια συγκεκριμένη συνέπεια αυτής της διαπίστωσης είναι ότι ο ιεροκήρυκας δεν πρέπει να υποβαθμίζει τις προσωπικές εμπειρίες. Όχι, κανείς δεν «γεννήθηκε έτσι». Αλλά πολλοί άνθρωποι αισθάνονται σαν να γεννήθηκαν και αυτό, ακόμη και όταν το επισημαίνουμε ως λάθος, δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ελαφρά. Το γεγονός ότι τα αισθήματα ενός προσώπου δεν ευθυγραμμίζονται με την αλήθεια δεν σημαίνει ότι πρέπει να τα αγνοούμε ή να τα ευτελίζουμε. Μάλλον, πρέπει να τα κατευθύνουμε με σπλαγχνικότητα προς την αλήθεια.
Εξοικείωση
Οι παραβολές του Κυρίου μας βασίζονται σε αυτά που είναι οικεία για τους ακροατές Του, αυτά που ήδη γνωρίζουν. Πράγματι, η παραβολή του σπορέα και του σπόρου δεν είναι τίποτα περισσότερο από παρατήρηση της καθημερινής αλήθειας: Ἐξήλθεν ὁ σπείρων του σπείραι… Πρόκειται για ένα σπουδαίο μάθημα για τον ιεροκήρυκα: Ξεκίνα με αυτά που ήδη ξέρουν.
Ένα πράγμα που ήδη γνωρίζουμε είναι το μπέρδεμα, ο πόνος, η μοναξιά και η απομόνωση που μας έχουν επισωρεύσει δεκαετίες σεξουαλικής σύγχυσης. Κανείς πιστός μας δεν έχει μείνει ανέπαφος από το σεξουαλικό μπέρδεμα που μας οδήγησε σε ακόμη περισσότερο προσωπικό, οικογενειακό και κοινωνικό πόνο. Ξέρουμε επίσης την επιθυμία μας για ευτυχία και για αυθεντικές σχέσεις. Αυτό το πλαίσιο μάς βοηθά να κατανοήσουμε —και, με τη χάρη του Θεού, να εκφράσουμε— τη διδασκαλία της Εκκλησίας μας για την σώζουσα αλήθεια που προσφέρεται προς έναν άρρωστο κόσμο.
Ακρίβεια
Η συνεκτίμηση των προσωπικών πτυχών του θέματος δεν θα πρέπει ποτέ να γίνεται σε βάρος της ακρίβειας των σκέψεων και των λόγων μας. Στην πραγματικότητα, αυτά τα δύο πηγαίνουν μαζί. Ο καθένας μας έχει βιώσει μια στιγμή που φωνάξαμε «Αυτό είναι!», όταν κάποιος εξέφρασε με ξεκάθαρους όρους αυτό που σκεφτόμασταν ή αισθανόμασταν — ακόμη κι αν δεν ήταν εύκολο να τον ακούσουμε. Ιδιαίτερα, καθώς το ζήτημα της ομοφυλοφιλίας αντιμετωπίζεται με σύγχυση και με μεγάλα λόγια, αυτή η σαφήνεια στη σκέψη και στους όρους είναι ακόμη πιο απαραίτητη.
Άρα, ο ιεροκήρυκας πρέπει να έχει ξεκαθαρισμένα στο μυαλό του τόσο το περιεχόμενο όσο και τον τρόπο έκφρασης της διδασκαλίας της Εκκλησίας. Ως φορέας της αλήθειας, η Εκκλησία έχει προσπαθήσει να εκφράσει ακριβώς την αλήθεια της ανθρώπινης σεξουαλικότητας. Ο ιεροκήρυκας πρέπει να προχωράει με εμπιστοσύνη στη διδασκαλία και την ορολογία της. Εξίσου σημαντικό είναι να αποφεύγει τις φράσεις ή τους όρους που έχουν αποκτήσει μια σημασία περισσότερο πολιτική παρά ποιμαντική.
Η Αγνότητα
Ένα παλιό πολιτικό ρητό λέει ότι «δεν μπορείς να αντιμετωπίσεις κάτι με το τίποτα». Αυτό είναι αλήθεια και για την φροντίδα των ψυχών. Δεν πρέπει να κηρύττουμε τόσο ενάντια σε κάτι όσο υπέρ κάτι άλλου. Αυτό σημαίνει πως, όποτε συζητούμε για την σεξουαλικότητα, πρέπει να συζητούμε για την αγνότητα. Το οφείλουμε αυτό στους ακροατές μας. Χωρίς αυτό, γίνονται δέκτες μιας αποσπασματικής και συνακόλουθα διαστρεβλωμένης διδασκαλίας για την ανθρώπινη σεξουαλικότητα.
Δυο πράγματα πρέπει να θυμόμαστε και να εκφράζουμε. Πρώτον, ότι η αγνότητα είναι εφικτή. Η κοινωνία μας προϋποθέτει ότι η σεξουαλική αποχή είναι αδύνατη. Κι όμως ο ιεροκήρυκας μπορεί να επικαλεστεί πολλούς αγίους μέσα στην ιστορία και πολλές ηρωικές ψυχές σήμερα, που συνηγορούν για το αντίθετο. Δεύτερον, η αγνότητα είναι ζωογόνα. Η κοινωνία πιστεύει ότι η αγνότητα, ακόμη κι αν είναι εφικτή, είναι απλά ένα βάρος, ένας μπελάς, ή ακόμη ότι είναι βλαβερή. Γι’ αυτό ο ιεροκήρυκας πρέπει να μιλήσει για την ελευθερία και την ειρήνη που φέρνει η αγνότητα στον άνθρωπο — ότι δηλαδή έχει να κάνει με ένα Όχι, που όμως βρίσκεται πάντοτε στην υπηρεσία ενός μεγαλύτερου Ναι.
Ο Σταυρός
Το κήρυγμα του Αποστόλου Παύλου στην Αθήνα χρησιμεύει ως μια προειδοποίηση για όλους τους ιεροκήρυκες. Ήταν προετοιμασμένο πανέξυπνα για να αγγίξει όλες τις σωστές χορδές, σχεδιασμένο στην εντέλεια για το συγκεκριμένο κοινό, αλλά απέτυχε. Κι αυτό, διότι ο Απόστολος παρέλειψε να αναφερθεί σε ένα πράγμα: στο Σταυρό. Πληγωμένος από αυτή την αποτυχία, ο Απόστολος Παύλος τότε επέλεξε να μη γνωρίζει «κάτι άλλο, παρά μόνο τον Ιησού Χριστό, και μάλιστα σταυρωμένο» (Α΄ Κορινθίους 2:2). Αν αφήσουμε τον Σταυρό έξω από το κήρυγμά μας, δεν μπορούμε να ελπίζουμε σε επιτυχία.
Πράγματι, αν παραλείψουμε το Σταυρό, τότε δεν κηρύττουμε καθόλου το Ευαγγέλιο, αλλά κάποιου είδους στωική φιλοσοφία αυτοβοήθειας. Η απουσία του Σταυρού μάς στερεί τα μέσα να αναφερθούμε είτε στον πόνο που συνοδεύει τις ομόφυλες έλξεις είτε στον αγώνα που απαιτεί η αγνότητα. Μόνο μέσα από τις πληγές του Χριστού, μπορούμε να κατανοήσουμε τις δικές μας πληγές. Μόνο μέσω της δικής Του θυσίας στο Σταυρό, μπορούμε να μάθουμε τις απαιτήσεις της ηθικής ζωής. Μόνο στη σκιά του Σταυρού γίνονται ξεκάθαρα αυτά τα πράγματα. Ο Σταυρός αποκαλύπτει την ομορφιά της αγνότητας, επειδή πάνω στο Σταυρό ο πάναγνος Νυμφίος έδωσε τη ζωή Του για την αγαπημένη Του. Ο Σταυρός αποκαλύπτει την δύναμη της αγνότητας, επειδή από τη θυσία του Νυμφίου έρχεται η ζωή της ψυχής.
Και καθώς ο Κύριός μας έδωσε το σπουδαιότερο κήρυγμά Του επάνω στο Σταυρό, ο ιεροκήρυκας πρέπει πάντα να συνοδεύει το κήρυγμά του με θυσίες για τους ακροατές του.
π. Παύλος Σκάλια
