Ο παραδοσιακός γάμος και ο μοναχισμός έχει αποδειχθεί, ακόμη και μετά από τα ελευθεριάζοντα πειράματα της εποχής μας, ότι εκπληρώνουν τις υποσχέσεις τους. Η ψυχή μπορεί να αγιαστεί μέσω οποιουδήποτε από αυτούς τους δύο δρόμους, γιατί επαναφέρουν τα επιθυμητικά μας ένστικτα στο θεϊκό τους προορισμό. Σε αντίθεση με τους τρόπους ζωής που οδηγούν σε εγωκεντρικούς σκοπούς και στην πνευματική άβυσσο, ο γάμος και ο μοναχισμός οδηγούν στην πιο στενή κοινωνία με το Δημιουργό και την υπόλοιπη δημιουργία. Οι οδοί είναι τεθλιμμένοι, οι πύλες στενές, αλλά οδηγούν στον αγιασμό της ψυχής.
Υπάρχει ακόμη και ένας τρίτος δρόμος. Ο Ιησούς Χριστός διδάσκει ότι ορισμένοι άνθρωποι καλούνται από το Θεό στη ζωή των αγάμων.
Λέγω δὲ ὑμῖν ὅτι ὃς ἂν ἀπολύσῃ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ μὴ ἐπὶ πορνείᾳ καὶ γαμήσῃ ἄλλην, μοιχᾶται· καὶ ὁ ἀπολελυμένην γαμήσας μοιχᾶται. Λέγουσιν αὐτῷ οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ· εἰ οὕτως ἐστὶν ἡ αἰτία τοῦ ἀνθρώπου μετὰ τῆς γυναικός, οὐ συμφέρει γαμῆσαι. Ὁ δὲ εἶπεν αὐτοῖς· οὐ πάντες χωροῦσι τὸν λόγον τοῦτον, ἀλλ᾿ οἷς δέδοται· εἰσὶ γὰρ εὐνοῦχοι οἵτινες ἐκ κοιλίας μητρὸς ἐγεννήθησαν οὕτω. καὶ εἰσὶν εὐνοῦχοι οἵτινες εὐνουχίσθησαν ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων, καὶ εἰσὶν εὐνοῦχοι οἵτινες εὐνούχισαν ἑαυτοὺς διὰ τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν. ὁ δυνάμενος χωρεῖν χωρείτω. (Ματθαίον 19:9-12)
Ο Απόστολος Παύλος εμβαθαίνει πάνω στη διδασκαλία του Ιησού.
Καλὸν ἀνθρώπῳ γυναικὸς μὴ ἅπτεσθαι· διὰ δὲ τὰς πορνείας ἕκαστος τὴν ἑαυτοῦ γυναῖκα ἐχέτω, καὶ ἑκάστη τὸν ἴδιον ἄνδρα ἐχέτω. Τοῦτο δὲ λέγω κατὰ συγγνώμην, οὐ κατ᾿ ἐπιταγήν. Θέλω γὰρ πάντας ἀνθρώπους εἶναι ὡς καὶ ἐμαυτόν· ἀλλ᾿ ἕκαστος ἴδιον χάρισμα ἔχει ἐκ Θεοῦ, ὃς μὲν οὕτως, ὃς δὲ οὕτως.
Λέγω δὲ τοῖς ἀγάμοις καὶ ταῖς χήραις, καλὸν αὐτοῖς ἐστιν ἐὰν μείνωσιν ὡς κἀγώ. εἰ δὲ οὐκ ἐγκρατεύονται, γαμησάτωσαν· κρεῖσσον γάρ ἐστι γαμῆσαι ἢ πυροῦσθαι… εἰ μὴ ἑκάστῳ ὡς ἐμέρισεν ὁ Θεός, ἕκαστον ὡς κέκληκεν ὁ Κύριος, οὕτω περιπατείτω. (Α΄ Κορινθίους 7)
Η κλήση στη ζωή της αγαμίας
Η ζωή της αγαμίας είναι μία κλήση. Είναι ένας τρόπος ζωής που δίνεται από το Θεό. Ένας άνθρωπος και δη ένας Χριστιανός δεν επιλέγει να μείνει άγαμος ή να παντρευτεί. Μάλλον ανακαλύπτει τον τρόπο ζωής που ο Κύριος του παρέχει μέσα στις συνθήκες της ύπαρξής του. Οι άνθρωποι πραγματικά επιλέγουν μόνο να δεχθούν ή να απορρίψουν αυτό που τους έχει δοθεί. Δεν το καθορίζουν.
Υπάρχει μία σειρά λόγων για τους οποίους κάποιος μπορεί να είναι άγαμος. Ποικίλλουν από την αίσθηση μιας θετικής κλήσης προς τη ζωή της εγκρατείας για πνευματικούς λόγους μέχρι το απλό γεγονός ότι κάποιος δεν παντρεύτηκε ανεξάρτητα από τη θέλησή του, και πιθανόν ακόμη και ενάντια σε αυτήν, απλά επειδή έτσι ήρθαν τα πράγματα. Όποιοι κι αν είναι οι λόγοι για τους οποίους κάποιος είναι άγαμος και όσο μυστήρια ή αμφίβολα, ηθελημένα ή αθέλητα είναι τα αίτια που κάποιος βρέθηκε σε αυτή την κατάσταση, σε κάποιο σημείο της ενήλικης ζωής μας όλοι μας πρέπει να αποδεχθούμε τη μορφή της ζωής που μας ανήκει και συνειδητά να την προσφέρουμε στον Κύριο, ελεύθερα και εθελοντικά, χάριν της αγάπης του Θεού και του πλησίον.
Αγιάζοντας την άγαμη ζωή
Η άγαμη ζωή αγιάζεται όπως αγιάζεται και κάθε άλλη ζωή: τελειοποιώντας την σύμφωνα με το θέλημα του Θεού. Το πρώτο έργο του αγάμου προσώπου σύμφωνα με τη διδασκαλία του Θεού, όπως έχει αποκαλυφθεί από τον Ιησού Χριστό και τους Αποστόλους, τους μάρτυρες και τους αγίους της Ορθόδοξης Εκκλησίας, είναι η διατήρηση και η ανάπτυξη της σωματικής του αγνότητας.
Ο άγαμος που λέει “ναι” στο Θεό και στην κλήση του προς την άγαμη ζωή αυτόματα λέει “όχι” σε όλες τις μορφές σωματικής γενετήσιας δραστηριότητας με το αντίθετο φύλο, με το ίδιο φύλο ή με τον εαυτό του. Αυτό συμβαίνει επειδή οι σαρκικές πράξεις, πέρα από τη συζυγική πράξη αγάπης μέσα στο γάμο, καταστρέφουν την πληρότητα και την ακεραιότητα της ύπαρξης μέσω της παράλυσης της πνευματικής και σωματικής ενεργητικότητας. Ανεξάρτητα από το πόσο αγαπητικοί, ικανοποιητικοί ή ευχάριστοι μπορεί να φαίνονται αρχικά, οι σαρκικοί δεσμοί χωρίς τον απόλυτα πιστό δεσμό μιας χωρίς τέλος αγάπης μέσα στο γάμο –με όλες τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις για τη διαπροσωπική κοινωνία και την αναπαραγωγή και προστασία της ανθρώπινης ζωής που αυτή ενέχει– δεν μπορεί παρά να οδηγεί στη δυσαρέσκεια, την απογοήτευση, τη μελαγχολία και την απόγνωση. Αυτό συμβαίνει επειδή οι άνθρωποι έχουν πλαστεί κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση του Θεού, ο οποίος είναι Αγάπη, και έτσι μπορούν να βρουν την πληρότητα και την ευτυχία μόνο με τρόπους ζωής και δράσεως που εκφράζουν και απεικονίζουν τους δικούς Του.
Σκληρός ο λόγος
Η διδασκαλία για τη σαρκική καθαρότητα στη ζωή του αγάμου είναι δύσκολη. Όταν την ακούν, πολλοί άνθρωποι κινούνται να πουν αυτό που είπαν οι μαθητές του Χριστού, όταν άκουσαν μια άλλη διδασκαλία του: Κύριε, σκληρός ἐστιν οὗτος ὁ λόγος· τίς δύναται αὐτοῦ ἀκούειν; Και η απάντηση του Κυρίου είναι πάντοτε η ίδια. Η διδασκαλία Του πρέπει να είναι σκληρή, επειδή “η πύλη είναι στενή κι ο δρόμο δύσκολος που οδηγεί στη ζωή και λίγοι είναι εκείνοι που τη βρίσκουν”. Και πρόσθεσε τη θεμελιώδη αρχή σχετικά με τη διδασκαλία Του πως “ό,τι είναι αδύνατο για τους ανθρώπους, είναι δυνατό για το Θεό”. Όλα είναι δυνατά σε αυτόν που πιστεύει…
Όπως όλες οι μορφές θεάρεστης ζωής και συμπεριφοράς, η άγαμη ζωή της εγκράτειας και της αγνότητας είναι ένας σταυρικός δρόμος. Είναι μια ζωή θυσίας και βασάνων, που ταυτόχρονα φέρνει χαρά και ευτυχία στους ανθρώπους.
Προϋποθέσεις τελειότητας
Για να τελειοποιηθεί η άγαμη ζωή σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, με την τήρηση της σαρκικής καθαρότητος σαν κέντρο και θεμέλιο, πρέπει να πληρούνται ορισμένες συνθήκες. Πρώτον, πρέπει να υπάρχει σφιχτή πνευματική πειθαρχία προς όφελος μιας ζωηρής εσωτερικής ζωής. Ο άγαμος πρέπει να έχει έναν κανόνα προσευχής που τηρείται επιμελώς, καθώς και να διαβάζει και να μελετά ψυχωφελείς λόγους. Μεγάλη προσοχή πρέπει να δοθεί στην αποφυγή κάθε σκέψης και εικόνας που οδηγεί στην πνευματική και σωματική μόλυνση και αποσύνθεση. Ο “σύζυγος” και “σύντροφος ζωής” για τον άγαμο πρέπει με τον πιο ευθύ και απόλυτο τρόπο να είναι ο ίδιος ο Κύριος.
Ο άγαμος πρέπει ακόμη να έχει ένα σφιχτό κανόνα εξωτερικής ζωής και συμπεριφοράς. Οι ιδιόρρυθμες και αυθαίρετες πράξεις, ενέργειες που γίνονται χωρίς τάξη και μορφή αλλά απλά και ως έτυχε, πρέπει να αποφεύγονται με κάθε κόστος. Οι ευθύνες μας απέναντι στους άλλους πρέπει να αναλαμβάνονται και να εκπληρώνονται με συνειδητή υπακοή. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για όσους δεν έχουν τέτοιες υποχρεώσεις από τη φύση, όπως για παράδειγμα η φροντίδα ασθενών ή αναπήρων γονέων και συγγενών ή τα καθήκοντα μέσα σε μια θρησκευτική κοινότητα.
Ο άγαμος πρέπει να εμπιστευθεί τον εαυτό του με συνέπεια σε έναν πνευματικό πατέρα και επίσης πρέπει, όπως όλοι μας, να λαμβάνει δύναμη και γνώση από τους αγίους Πστέρες, τις ζωές των αγίων και, φυσικά, την Αγία Γραφή.
Κάποιοι μπορεί να πουν ότι αυτές οι συνθήκες είναι απαραίτητες για όλους όσοι ζουν μια ζωή σύμφωνη με το θέλημα του Θεού, είτε είναι άγαμοι είτε όχι. Αυτό είναι αληθές. Αλλά αυτές οι συνθήκες είναι ιδιαίτερα απαραίτητες για τον άγαμο, ακριβώς λόγω της κατάστασης της αγαμίας του μέσα σε έναν κόσμο που μας καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτους στον εγωκεντρισμό και τη μοναξιά απ’ τη μια μεριά, και την έλλειψη αφοσίωσης και υπευθυνότητας από την άλλη, προσθέτοντάς του μάλιστα το Σταυρό να γίνεται θύμα παρεξήγησης και εκμετάλλευσης από τους γύρω του, ακριβώς λόγω της αγαμίας του.
Ο Χριστός και οι άγιοι
Είθισται στο σύγχρονο κόσμο να σκεφτόμαστε ότι κάποιος δεν μπορεί να ολοκληρωθεί ως άνθρωπος όντας άγαμος, ιδιαίτερα όταν ζει μια σεξουαλικά εγκρατή και αγνή ζωή. Ο ισχυρισμός είναι ότι χωρίς σεξουαλική δραστηριότητα και σχέση, ο άνθρωπος χάνει και παραμορφώνεται στη βάση της ανθρώπινης φύσης του. Αν αυτό είναι αληθές, τότε η χριστιανική πίστη όπως κατανοείται και βιώνεται από τους Ορθοδόξους είναι τελείως λανθασμένη.
Ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός ήταν άγαμος κι όμως ήταν ο πιο τέλειος Άνθρωπος που έζησε ποτέ, ο Υιός του Θεού που έγινε άνθρωπος. Η Παναγία Μητέρα του Ιησού, αν και νομικά έγγαμη παρέμεινε παρθένος για όλη της τη ζωή. Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής, που ο Χριστός τον αποκάλεσε το μέγιστο άνδρα που γεννήθηκε ποτέ, ήταν ξεκάθαρα ένας αγνός και εγκρατής άγαμος, σύμφωνα με το ευαγγέλιο. Το ίδιο και ο Απόστολος και ευαγγελιστής Ιωάννης. Το ίδιο και ο Απόστολος Παύλος, που όπως έχουμε δει από την ίδια του τη μαρτυρία ήταν άγαμος κατά τη διάρκεια της μεταστροφής και της διακονίας του. Πράγματι, το αγιολόγιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι γεμάτο από άγαμους ανθρώπους, που επαινούνται και τιμώνται για την αγνότητά τους και την αφοσίωση στο Θεό και τους συνανθρώπους τους. Από αυτή την άποψη, αποτελεί σαφέστατη χριστιανική πεποίθηση ότι η ζωή της αγαμίας οδηγεί τους ανθρώπους στην υψηλότερη και τελειότερη πιθανή ολοκλήρωση: τη ζωή της αγιότητας.
