Αναπτυξιακή, σχεσιακή και συναισθηματική αιτιολογία της γυναικείας ομοφυλοφιλίας

Εδώ και χρόνια, έχω παράσχει επαγγελματικά συμβουλευτική σε πολλές γυναίκες που ζητούν να κατανοήσουν τους λόγους για τους οποίους αισθάνονται έλξη προς τις άλλες γυναίκες και εξερευνούν τις επιλογές τους σε ό,τι αφορά τις ετεροφυλοφιλικές σχέσεις ή τις μη σεξουαλικές φιλίες μεταξύ γυναικών. Ενώ οι περισσότερες έχουν διαβάσει αρκετά πάνω στην επιστημονική συζήτηση που αφορά την αιτιολογία ή την προέλευση της ομοφυλοφιλίας, συχνά αισθάνονται ότι υπάρχουν θέματα άλλα, πέρα από την απλή γενετική ή τις βιολογικές επιρροές, τα οποία παίζουν ρόλο στα αισθήματα και τα σχεσιακά μοντέλα μεταξύ ομοφύλων.

Το παρακάτω υλικό παρουσιάζεται με σκοπό να φωτίσει τη μοναδικότητα της γυναικείας εμπειρίας όσον αφορά τα αισθήματα και τις σχέσεις μεταξύ ομοφύλων. Επίσης, επικεντρώνεται αποκλειστικά στα αναπτυξιακά, συναισθηματικά και σχεσιακά θέματα που θεωρούνται κοινά μεταξύ των ομοφυλόφιλων γυναικών, καθώς συνήθως αυτό είναι το υλικό που θέλουν να εξερευνήσουν μέσα σε ένα θεραπευτικό πλαίσιο. Συζητώντας αυτά τα θέματα, δεν αρνούμαι ούτε υποβαθμίζω τις πιθανές γενετικές, βιολογικές ή πολιτισμικές επιρροές για την ομοφυλοφιλία της γυναίκας, αλλά ισχυρίζομαι ξεκάθαρα ότι πιθανότατα υπάρχουν πολλαπλοί παράγοντες που τελικά συγχέονται και συμβάλλουν στις συναισθηματικές και σεξουαλικές έλξεις και επαφές της.

Τα συνηθέστερα μοτίβα

Μέσα στα χρόνια, έχω παρατηρήσει διάφορες μεγάλες κατηγορίες κοινών ιστορικών και αναπτυξιακών μοτίβων στις ζωές των γυναικών που βιώνουν ομόφυλες έλξεις, όπως:

• Ένας τεταμένος, αποξενωμένος ή και ελλείπων δεσμός με τη μητέρα, χωρίς διαθέσιμο μητρικό υποκατάστατο, που οδηγεί στην ανάγκη για σύνδεση,
• Ύπαρξη σεξουαλικής κακοποίησης ή τραύματος συνήθως στα χέρια ενός αρσενικού ή βαθιά απογοήτευση για τις σχέσεις με τους άνδρες, που οδηγεί στην απόρριψη, το φόβο ή το μίσος προς τους άνδρες,
• Ελάχιστες ή καθόλου παιδικές/εφηβικές φιλίες με κορίτσια, που οδηγούν στην ανάγκη για αποδοχή και κοινότητα,
• Δεξιότητες και ενδιαφέροντα που δεν ταιριάζουν με το φύλο τους και ταυτόχρονα συνδυάζονται με την αίσθηση ενός υπαρξιακού κενού ή την άρνηση μιας πλήρους και πλούσιας γυναικείας ταυτότητας, που οδηγεί στην ανάγκη για μια άλλη ταυτότητα ή μια άλλη ταυτότητα του φύλου.

Ενώ η ύπαρξη αυτών των στοιχείων δεν είναι κριτήριο άμεσης πρόβλεψης ή προσδιορισμού της γυναικείας ομοφυλοφιλίας, είναι ωστόσο οι πιο κοινές και συχνότερα αναφερόμενες πτυχές της ιστορίας μιας γυναίκας. Αυτά τα στοιχεία είναι διαδοχικά σε σειρά ανάπτυξης ή εμπειρίας, ανοίγουν το δρόμο για άλλα σχετικά κοινά μοτίβα και συχνά δημιουργούν μια προδιάθεση για το κορίτσι ή την κοπέλα ως προς το επόμενο διαδοχικό στοιχείο και ως εκ τούτου είναι αλληλένδετα.

Πολλοί πελάτες μου έχουν μια βαθιά στέρηση της “μητρικής” αγάπης. Η αίσθηση της φροντίδας και της ζεστασιάς από μια αγαπητική και ευαίσθητη μαμά απουσιάζει από την ιστορία τους. Αυτό δε σημαίνει ότι η “μητέρα” δεν αγαπούσε ή δεν πρόσφερε το καλύτερο στην κόρη της από άποψη συναισθηματικής υποστήριξης. Σημαίνει ότι το κορίτσι ήταν ανίκανο να δεχθεί, να προσλάβει ή να οικειοποιηθεί την αγαπητική διάθεση της μητέρας της.

Αποξένωση από τη μητέρα

Μία πελάτισσά μου αποχωρίστηκε τη βιολογική της μητέρα κατά τη γέννα και δεν μπόρεσε να σχηματίσει ένα θερμό δεσμό με τη θετή της μητέρα. Πολλές από τις ασθενείς μου αναφέρουν ότι κατά τη στιγμή της γέννησής τους ή μέσα στα πρώτα δύο χρόνια της ζωής τους, υπήρχε αρκετό στρες, δυσκολία και χάος στη ζωή της μητέρας τους, λόγω μετακινήσεων, κατάθλιψης, αλκοολικών συζύγων, αρκετών άλλων παιδιών, αδικαιολόγητης πίεσης από τελειομανείς συγγενείς, υποχρεωτική υιοθεσία πρόσθετων παιδιών λόγω εγκατάλειψής τους ή θανάτου συγγενών κ.λπ. Όλα αυτά δεν επέτρεπαν στη μητέρα να χαλαρώσει και να ζήσει στιγμές στοργής με τη μικρή της κόρη.

Ακούω επίσης συχνά ότι το “προ-ομοφυλόφιλο” κορίτσι ήταν πολύ “κοντά” στη μητέρα του, επειδή η μητέρα του “το χρειαζόταν”, καθώς στηριζόταν σε αυτό για το νοικοκυριό, τη φροντίδα και την προστασία των αδελφών της, την αντιμετώπιση του αλκοολικού πατέρα, αλλά και για να λειτουργεί ως έμπιστη της μαμάς, ενώ η μητέρα κρυβόταν όλη μέρα στο κρεβάτι. Μια κόρη αναγκάστηκε ακόμη και να καλέσει το 100, όταν η μητέρα της είχε τάσεις αυτοκτονίας. Αυτή η μορφή σχέσης είναι πολύ απατηλή, καθώς μοιάζει εξωτερικά με στενή σχέση, αλλά στην ουσία δεν έχει καθόλου την πραγματική φροντίδα και περιποίηση που χρειάζεται το μικρό κορίτσι.

Ίσως να μην υπάρχει αναπτυξιακά μεγαλύτερο τραύμα στη ζωή ενός κοριτσιού από αυτό που έχει να κάνει με την αρχέγονη σχέση του με τη μαμά. Η μαμά δεν είναι μόνο ο πρώτος δεσμός και η πρώτη σύνδεση για μια μικρή μπεμπούλα, αλλά είναι επίσης το σχεσιακό αντικείμενο με το οποίο το κοριτσάκι θα σχηματίσει την πρώτη αίσθηση του εαυτού του και τελικά θα στηρίζεται σε αυτήν, για να ολοκληρώσει τη διαδικασία της ταύτισής του ως γυναίκα. Αν ένα κοριτσάκι βιώνει διαταραχές στην πιο αρχέγονη και ιδανικά συνεχή ουσιώδη σχέση, αυτό δε θα της διαμορφώσει μόνο μια ανάγκη για τα παραπροϊόντα μιας τέτοιας σχέσης, όπως η στοργή, το άγγιγμα, ο θηλασμός, το κοίταγμα ματιά με ματιά κ.λπ., αλλά θα επηρεάσει και όλες τις μελλοντικές συνδέσεις της, καθώς και την αναπτυξιακή διαδικασία σχηματισμού ταυτότητας.

Για να αναπτυχθεί υγιώς, το κοριτσάκι πρέπει πρώτα και κύρια με ζεστασιά και ασφάλεια να παραμένει συνδεδεμένο με τη μητέρα του, κάποια που της μοιάζει. Το ουσιώδες σχεσιακό συστατικό της εμπιστοσύνης εδραιώνεται μέσα σε αυτή τη σύνδεση. Τελικά, το μικρό κορίτσι πρέπει να έχει την πρόσθετη ευλογία μιας δυνατής και προστατευτικής πατρικής φιγούρας, που έρχεται να επιβεβαιώσει τη μοναδική της προσωπικότητα και θηλυκότητα και να προστατέψει και να υποστηρίξει το συνεχή ειδικό δεσμό με τη μαμά. Καθώς περνά ο καιρός, όλο και περισσότεροι άνθρωποι, άντρες και γυναίκες, θα μπουν στη ζωή του κοριτσιού, και μέσα από κάθε σχέση το κορίτσι και η κοπέλα θα ωριμάσει ως προς τον τρόπο που κατανοεί τον εαυτό της και ελπίζουμε να εγκολπωθεί και να γιορτάσει αυτό που είναι ως μοναδικό θηλυκό πλάσμα. Ο Jean Baker Miller σχολιάζει ότι

“οι γυναίκες ζουν, χτίζουν και αναπτύσσονται μέσα σε ένα πλαίσιο σύνδεσης και ταύτισης με τους άλλους. Πράγματι, η αυτοεικόνα των γυναικών είναι οργανωμένη γύρω από το πώς να κάνει και έπειτα να διατηρεί δεσμούς και σχέσεις”.

Ενώ τα αγόρια αντιμετωπίζουν το δύσκολο αναπτυξιακά έργο της απομάκρυνσης και του αποχωρισμού από τη μαμά, για να βρουν τελικά την πατρίδα και την ταυτότητά τους στον πατέρα, τα κορίτσια αντιμετωπίζουν το δύσκολο αναπτυξιακά έργο να χαράξουν μια αίσθηση για τον εαυτό τους αλλά και μία αυτονόμηση (μια μοναδική ταυτότητα) μέσα από συνεχείς συνδέσεις και σχέσεις.

Αν συμβεί μια διαταραχή στη διαδικασία σύνδεσης και ταύτισης του αγοριού με τον πατέρα, τουλάχιστον αυτός ελπίζουμε ότι συνδέεται με τη μητέρα. Αν συμβεί μια διαταραχή στον αρχικό δεσμό του κοριτσιού με τη μητέρα, ίσως στην πράξη να καταλήξει χωρίς ασφαλή σύνδεσμο, χαμένη στο διάστημα, και επομένως αποστερημένη από το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα αναπτύξει μια συμπαγή προσωπικότητα.

Επομένως, ενώ οι λέξεις αποχωρισμός, αγώνας και διαφοροποίηση είναι σημαντικές και πρωταρχικές λέξεις για τη διαδικασία αυτοπροσδιορισμού ενός αγοριού, αυτές οι λέξεις δε θα έπρεπε να είναι πρωταρχικό ή καθοριστικό κομμάτι της εμπειρίας ενός κοριτσιού. Αν η εμπειρία ενός κοριτσιού περιλαμβάνει περισσότερο αποχωρισμό, διαταραχή δεσμού και αγώνα να βρει κάποιον για να συνδεθεί, παρά εγγύτητα, ζεστό ήρεμο σύνδεσμο και ένωση, το κορίτσι:

1. 1. δε θα χάσει πιθανώς μόνο την ευκαιρία να εξασκήσει και να αναπτύξει πλήρως τις σχεσιακές της ικανότητες (σύνδεση, ανταπόκριση, αμοιβαιότητα κ.λπ.) και τη βασική της ταυτότητα, αλλά
   2. θα καταλήξει επίσης να δυσπιστεί ή ακόμη και να περιμένει την εγκατάλειψη και επομένως να υποφέρει από μια κλασική μορφή άγχους αποχωρισμού (ή/και κατάθλιψη εγκατάλειψης). Αυτή είναι η πραγματικότητα πολλών πελατισσών μου.
      Μια γυναίκα γράφει ποιητικά για το δίλημμα και τους τύπους αντισταθμιστικών μορφών σχέσεων, που αναπτύσσονται συχνά στη ζωή ενός κοριτσιού ως μια προσπάθεια επιβίωσης από μια πρώιμη εγκατάλειψη:

      Αρχικά, ο κραυγάζων πόνος ξεπήδησε μέσα από ανεπαρκείς μεταγγίσεις αγάπης, όταν η ψυχή μου έπαιρνε ακόμη μορφή. Οι βεντούζες μου, που σκοπό είχαν να με συνδέσουν με τους άλλους, δε μεγάλωσαν αρκετά. Ποτέ δεν ανέπτυξα τον απόλυτο πυρήνα μου, την ικανότητα να αγαπώ, να εμπιστεύομαι και να δίνομαι στη θεϊκή ροή της ζωής. Αντί να συνδέομαι, έμαθα να υπολογίζω, να ζυγίζω, να χρησιμοποιώ και να ελίσσομαι στο δρόμο μου μέσα από τη ζούγκλα της ανθρωπότητας, να καταβροχθίζω ή να καταβροχθίζομαι. Αντί να είμαι ανοιχτή, έχτιζα φράχτες, ασπίδες και αδιαπέραστα τείχη. Αντί να αποδέχομαι και να κατανοώ, έμαθα τον αγώνα για εξουσία, για χειραγώγηση, κατάκριση, απαιτήσεις και περιφρόνηση. (Προϊόν Εγκατάλειψης, Caterina James).

   3. Επιπλέον, κάθε απόρριψη και εγκατάλειψη που βιώνει ένα κορίτσι θα το κάνει να πιστεύει ότι η ίδια είναι η αιτία του επώδυνου χωρισμού. Το κορίτσι μπορεί να κουβαλά μια πολύ ισχυρή και βασική πεποίθηση ότι το ίδιο δεν είναι εντάξει, ικανό να τύχει αποδοχής και αγάπης. Μια πελάτισσά μου μου είπε ότι κατέληξε να πιστεύει ότι ήταν τοξική, επειδή κάθε σχέση της τελείωνε απότομα. “Πρέπει να φταίει κάτι σε μένα που συνεχίζει να δηλητηριάζει ή να θυματοποιεί όλους όσοι τολμούν να με πλησιάσουν”. Πολλές γυναίκες με ομόφυλες έλξεις παλεύουν με ένα βαθύ μίσος για τον εαυτό τους, ενάντια στην προσωπικότητα και τη θηλυκότητά τους, απορρίπτοντας μεθοδικά την θηλυκή τους ταυτότητα. Αυτό φυσικά διαταράσσει τη φυσική πορεία της ταύτισης με το φύλο τους.

Κακοποίηση και μοναξιά στη ζωή ενός αγοροκόριτσου

Η σεξουαλική κακοποίηση δεν προξενεί ομοφυλοφιλία, αλλά όταν λαμβάνει χώρα στη ζωή ενός κοριτσιού, που ήδη βιώνει την έλλειψη ενός θερμού και ασφαλούς δεσμού με τη μητέρα και επομένως μια εκκολαπτόμενη βαθιά αίσθηση δυσπιστίας, η κακοποίηση θα εντείνει τα υπάρχοντα σχεσιακά ελλείμματα, την παραμέληση ή/και την εγκατάλειψη, οδηγώντας το κορίτσι στην κρύπτη της μυστικότητας και της αποφυγής λόγω της επακόλουθης ντροπής. Η φρίκη της κακοποίησης θα παγιώσει τελείως την τοξική αυτοεικόνα του κοριτσιού και την πεποίθησή του ότι είναι υπάνθρωπος ή μια διαστροφή αυτού που ονομαζόταν “κορίτσι”. Ο θυμός εναντίον των ανδρών μπορεί να εκφραστεί εδώ λόγω της εμπειρίας της κακοποίησης, της έλλειψης σεβασμού προς το πρόσωπό της και της εκμετάλλευσής της. Αυτός ο θυμός τροφοδοτείται από την πραγματικότητα ότι τώρα ούτε οι άνδρες ούτε οι γυναίκες είναι άξιοι εμπιστοσύνης.

Ενώ η συνέχεια αρχίζει να εκτυλίσσεται πάνω σε ένα μοτίβο συμπτωμάτων, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι σε αυτό το σημείο για την επιβίωση πολλών πελατισσών μου, μπορεί να αναπτύξουν έναν πολύ ανήσυχο ακτιβισμό στον τρόπο ζωής τους. Μη νιώθοντας ασφαλής στη σχεσιακή σφαίρα της ζωής, το κορίτσι μπορεί να βρίσκεται συνεχώς στην ύπαιθρο, σκαρφαλώνοντας δέντρα, χτίζοντας φρούρια, ψαρεύοντας μαζί με τον μπαμπά (εάν αυτός είναι κάπως ευγενικός και καλοδιάθετος), δουλεύοντας στο γκαράζ, κάνοντας αθλητισμό και ουσιαστικά λειτουργώντας ως ο “γιος” της οικογένειας. Πολλές πελάτισσές μου έχουν περιγράψει τον εαυτό τους στα έξι τους χρόνια. Ντύνονταν, στέκονταν και φέρονταν σαν αγοράκια. Αυτά τα κορίτσια συχνά ένιωθαν πιο κοντά και ταυτίζονταν με τον πατέρα τους. Αυτή η σύνδεση, ωστόσο, δεν αποτελεί συνήθως έναν πλήρως ουσιαστικό ή υγιή δεσμό, εάν το κορίτσι δεν έχει αναπτύξει ποτέ μια πλήρη αίσθηση σύνδεσης και ταύτισης με τη μαμά. Επιπλέον, η μαμά συχνά ζηλεύει αυτή την τόσο στενή σχέση μεταξύ του συζύγου και της κόρης της, δημιουργώντας ένα ακόμη μεγαλύτερο χάσμα μεταξύ της ίδιας και του παιδιού της. Για ακόμη μία φορά, η διαδικασία ταύτισης του κοριτσιού με το φύλο της εκτροχιάζεται και μπερδεύεται από αυτούς τους τεταμένους και χρεοκοπημένους δεσμούς.

Αυτή η συμπεριφορά του “αγοροκόριτσου” συχνά προετοιμάζει το κορίτσι για μεγαλύτερη απογοήτευση όσον αφορά τη σύνδεσή του με τα άλλα κορίτσια της ηλικίας της. Οι πελάτισσές μου αναφέρουν ότι απλά δεν ταίριαζαν με τα άλλα κορίτσια στη γειτονιά ή το σχολείο τους. Συχνά, αν έβρισκαν μια ιδιαίτερη φίλη, δεν περνούσε λίγος καιρός και η φίλη αυτή μετακόμιζε. Αυτά τα κορίτσια έμοιαζαν επίσης πολύ ευαίσθητα στην προδοσία και τον εξοστρακισμό, που δυστυχώς είναι συνηθισμένος στις έφηβες και προέφηβες και επιβεβαιώνουν περαιτέρω το μοτίβο της εγκατάλειψης και της τοξικής αυτοεικόνας.

Η ιστορία της Κατερίνας

Συμπερασματικά, πολλές από αυτές τις έφηβες βιώνουν:

1. απώλεια δεσμού με τους άλλους, άνδρες και γυναίκες, γεμάτη με ένα βαθύ φόβο ότι ποτέ δε θα μπορέσουν να συνδεθούν,
2. απώλεια δεσμού με τον εαυτό τους, που χαρακτηρίζεται από μια εσωτερική ερήμωση, απουσία εαυτού ή, στην καλύτερη, έναν εαυτό που είναι παραμορφωμένος, αμαυρωμένος και ανάξιος να αγαπηθεί, και
3. σύγχυση γύρω από τα οφέλη της ευλογίας να είσαι γυναίκα.

Όσο νωρίτερα ξεκινήσουν οι αποχωρισμοί, η παραμέληση και η κακοποίηση για ένα κορίτσι, τόσο βαθύτερες θα είναι αυτές οι πραγματικότητες. Το πρωταρχικό μοτίβο της σύγχυσης της ταυτότητας του φύλου φαίνεται στην ιστορία της γυναίκας που σας παρουσίασα παραπάνω:

Ήμουν αγοροκόριτσο και η μαμά μου φαίνεται ότι το ενθάρρυνε αυτό. Σπάνια με χάιδευε. Ποτέ δε θυμάμαι να με κρατά και να με φροντίζει. Ποτέ δε μου δίδαξε τίποτα που θα θεωρείτο κοριτσίστικο ή θηλυκό. Δεν ήταν θηλυκή η ίδια και πιθανόν να μην της άρεσε που ήταν γυναίκα. Πίστευε ότι οι γυναίκες είναι αδύναμες.

Μεταξύ του κενού χώρου και της μαύρης τρύπας που άφηνε η οικογένειά μου, ένα αγόρι με κακοποίησε σεξουαλικά στην ηλικία των 7. Το άγγιγμα έμοιαζε καλό, αλλά στη συνέχεια με εξευτέλισε και με απέρριψε. Ορκίστηκα να μη χρειαστώ τίποτε ξανά. Μίσησα τη θηλυκότητα και πίστεψα ότι είναι αδύναμη.

Ως έφηβη φορούσα φαρδιά τζιν και μπλουζάκια ή στολές παραλλαγής και αρβύλες μάχης. Τελικά κατατάχθηκα στην Εθνοφυλακή. Στο πανεπιστήμιο συνάντησα ένα κορίτσι που νοιαζόταν για μένα και δάκρυσε, όταν άκουσε για τη σεξουαλική κακοποίησης. Η επόμενη στενή φίλη που είχα με κράτησε στην αγκαλιά της και με παρηγόρησε, όταν ένιωθα πόνο. Ήταν λεσβία. Εγώ ήμουν λεσβία; Το μόνο που ήξερα είναι ότι αυτή τη σχέση την αναζητούσα σε όλη μου τη ζωή – μια ασφαλή, αγαπητική, τρυφερή, σχέση που δε με κακοποιούσε και ακτινοβολούσε αμοιβαιότητα και βαθιά φροντίδα.

Συναισθηματική εξάρτηση

Κατά τη διάρκεια της ζωής τους, οι περισσότερες πελάτισσές μου ονειρεύονται και λαχταρούν έναν ασφαλή, ζεστό και αγαπητικό δεσμό και σχέση.

Ο πυρήνας μιας γυναικείας ομοφυλοφιλικής σχέσης δεν είναι η σεξουαλική συμπεριφορά, όπως βλέπουμε συχνά στην ανδρική ομοφυλοφιλία, αλλά ένας βαθύς σχεσιακός δεσμός, που συχνά εξελίσσεται σε εξάρτηση. Στην προσπάθειά τους να επιλύσουν ή να ελαφρύνουν τα ανεπιθύμητα μοτίβα του αποχωρισμού, της παραμέλησης, της στέρησης και της εγκατάλειψης και τα συνεχή επακόλουθα αισθήματα μοναξιάς, κενότητας και άγχους, αυτές οι γυναίκες θα κινηθούν ασυνείδητα (ή και συνειδητά ορισμένες φορές) προς τα πράγματα που θεωρούν ότι τους λείπουν: τη μητέρα (ασφάλεια και προστασία), μια φίλη (επιβεβαίωση και αμοιβαιότητα) και μια αίσθηση του εαυτού και της θηλυκής ταυτότητας. Όταν ένα κορίτσι ή γυναίκα ξεκινά μια φιλία με μια άλλη γυναίκα, που ίσως ασυνείδητα τής θυμίζει τη μαμά της ή την καλύτερη φίλη που ποτέ δεν είχε, η σχέση μπορεί να εξελιχθεί γρήγορα, ακόμη και εντός της πρώτης ώρας, σε μια συναισθηματική εξάρτηση που καταστρέφει τα πάντα.

Η συναισθηματική εξάρτηση δεν είναι υπερβολική αγάπη αλλά στην πραγματικότητα είναι η συνέπεια του βαθέος φόβου της γυναίκας για την οικειότητα. Αυτός ο φόβος της αμυντικής αποστασιοποίησης, όπως ορίζεται από την Elizabeth Moberly (1989), δημιουργεί ένα κενό σχεσιακών και ταυτοτικών αναγκών, μέσα στο οποίο η γυναίκα προσπαθεί να τραβήξει μιαν άλλη γυναίκα, που ίσως συμβολίζει τη μητέρα ή τη χαμένη της φίλη ή το χαμένο της εαυτό. Ταυτόχρονα, αυτή η γυναίκα που είναι τόσο διψασμένη για σύνδεση, “χάνεται” μέσα στην άλλη αντλώντας την ευτυχία, την ασφάλεια, ακόμη και την ταυτότητά της από αυτή την αιφνίδια και άρα ασταθή “σχέση”. Είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε ότι μέσα σε αυτές τις εξαρτήσεις, το επίκεντρο της προσοχής και το επιθυμητό εμπόρευμα είναι ο σύνδεσμος ή η αίσθηση του δεσμού, όχι η μοναδική προσωπικότητα της άλλης. Συχνά την άλλη δεν την ξέρει σχεδόν.

Έτσι, μια γυναίκα ασυνείδητα λέει:

“Η ευτυχία μου εξαρτάται από το σύνδεσμό μου με κάποια άλλη. Αν ο σύνδεσμος ή η σχέση είναι συνεχής, ζεστή, ασφαλής και αγαπητική, τότε τέλεια! νιώθω εντάξει. Αν ο σύνδεσμος απειλείται καθ’ οιονδήποτε τρόπο, βρίσκομαι σε κρίση, δεν είμαι καλά. Μπορεί ακόμη και να πεθάνω”.

Αν προκύψει μια πραγματική ή φανταστική απειλή, τότε η γυναίκα θα ενεργοποιήσει μια ολόκληρη σειρά από αμυντικές προσπάθειες, όπως η αποπλάνηση, η χειραγώγηση, ο εξαναγκασμός, η βία κ.λπ., για να αποκρούσει το αναδυόμενο άγχος του αποχωρισμού. Δεν είναι απελπισμένη για την άλλη γυναίκα, παρ’ όλο που έτσι θα φανεί ότι έχουν τα πράγματα. Είναι απελπισμένη για το συμβολικό δεσμό. Χωρίς αυτόν γίνεται και πάλι ευάλωτη στις εσωτερικές αλήθειες και πραγματικότητες, δηλαδή στους τρεις παράγοντες που απαριθμούνται παραπάνω.

Μπορεί κανείς να δει μέσα σε μια γυναικεία ομοφυλοφιλική σχέση αμυντικές διαθέσεις και ελιγμούς, που αποφέρουν δεσμούς απογοητευτικούς  σε σχέση με την αληθινή ανάγκη μιας γυναίκας να δεχθεί αγάπη, αποδοχή και επιβεβαίωση για τον αληθινό εαυτό της, ώστε να μπορέσει να δημιουργήσει τη δική της μοναδική αίσθηση του εαυτού και της γυναικείας ταυτότητας. Ωστόσο, η υποκείμενη πραγματική και αληθινή ανάγκη μιας γυναίκας για μια ζεστή και αγαπητική μητέρα μπορεί να φανεί ξεκάθαρα στις σχέσεις αυτές. Φερ’ ειπείν, αυτές οι γυναίκες θέλουν απλά να κουρνιάζουν μέσα στην αγκαλιά μιας άλλης γυναίκας και να θηλάζουν από το στήθος της. Θέλουν να “είναι”, να είναι κάτι που αξίζει με βάση το κριτήριο της φροντίδας και της στοργής που δέχονται. Μπορώ να ακούσω αυτό το βρεφικό κλάμα για μια μητέρα, όταν οι πελάτισσές μου αναφέρουν τακτικά: “Θέλω μόνο να μ’ αγκαλιάσουν” ή “Δε θέλω να είμαι μόνη“.

Μπορείτε επίσης να δείτε σε αυτές τις σχέσεις μια πιθανή εφηβική ανάγκη για την καλύτερη φίλη. Κατά τη διάρκεια της εφηβείας τα κορίτσια δεν ντύνονται μόνο πανομοιότυπα, αλλά κρατούν επίσης συχνά τα χέρια τους ή πιάνονται αγκαζέ και φυσικά τηλεφωνούν η μία στην άλλη πέντε φορές την ημέρα. Οι γυναίκες στις λεσβιακές σχέσεις συχνά ντύνονται παρόμοια και είναι σε “συνεχή επαφή” κατά τη διάρκεια της ημέρας. Φαίνεται να υπάρχει ένα ισχυρό ένστικτο προς αποκατάσταση των ελλειπουσών ή ελλατωματικών εφηβικών φιλιών με άλλα κορίτσια, που θα συνεισέφεραν άλλο ένα κομμάτι στη διαμόρφωση της δικής τους ταυτότητας. Άλλες συχνές φράσεις που συχνά λένε οι πελάτισσές μου είναι “Απλά θέλω να με συμπαθούν” και “θέλω να περάσω καλά“.

Οι πελάτισσές μου συχνά ελκύονται από γυναίκες που έχουν σταθερές σταδιοδρομίες και φαίνεται να ζουν μια πλήρη ζωή. Οι πελάτισσές μου θέλουν αυτή τη ζωή, πιστεύοντας ότι δεν έχουν ταυτότητα ή πάθος ή κατεύθυνση από μόνες τους. Όταν ρωτώ τις πελάτισσές μου να μου πουν ποιες είναι, με κοιτούν με βλέμμα κενό και απλά απαντούν “Δεν ξέρω” ή “Σιχαίνομαι που είμαι γυναίκα“. Συχνά μέσα στον ομοφυλοφιλικό δεσμό κρύβεται η διορθωτική ενέργεια να βρουν κυριολεκτικά μια ζωή και μια ταυτότητα για τον εαυτό τους.

Αλλά, όπως εξήγησα παραπάνω, δεν είναι όλα καλά σε αυτές τις διορθωτικές προσπάθειες. Πολλές γυναικείες ομοφυλοφιλικές σχέσεις είναι εύθραυστες, απρόβλεπτες και εξαιρετικά ευματάβολες. Κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να εγγυηθεί μια απολύτως και συνεχώς ζεστή, ασφαλή και αγαπητική σχέση. Αν η “ζωή” μας ή η αίσθηση της ευτυχίας μας εξαρτάται από αυτό, η ζωή μας θα είναι στην καλύτερη των περιπτώσεων πολύ επισφαλής. Συχνά μια γυναίκα αντιμετωπίζει έναν φαύλο κύκλο που συνεχώς ανακυκλώνεται.

“Όσο περισσότερο εξαρτώμαι από την άλλη γυναίκα, για να με κάνει να νιώθω εντάξει και πλήρης, τόσο πιο πιθανό είναι να απογοητευτώ. Αυτή η απογοήτευση και αποτυχία, ωστόσο, μου δημιουργεί ακόμη μεγαλύτερη ανάγκη. Άρα αρπάζομαι και απαιτώ ακόμη περισσότερα. Αυτό το σφίξιμο και η ανάγκη δυστυχώς εξαντλεί την άλλη γυναίκα και την κάνει να ασφυκτιά, κι έτσι πρέπει να φύγει ή να αποστασιοποιηθεί από μένα. Εγώ τότε είμαι κατεστραμμένη, πλησιάζω το συναισθηματικό θάνατο, άρα την ζητώ ακόμη πιο απεγνωσμένα απ’ ό,τι στο παρελθόν”.

Και ούτω καθ’ εξής.

Προσωπεία και απομόνωση

Επίσης, η γυναίκα συχνά αισθάνεται ένα βαθμό βαθιάς ανασφάλειας. Και σε αυτή τη βαθιά ανασφάλεια, αυτές οι γυναίκες εξωτερικά θα επανέλθουν σε εκείνο το αγοροκοριτσίστικο ή πολύ σκληρό, αυτάρκη και κρύο τρόπο σχετισμού, προβάλλοντας το προσωπείο ότι δε χρειάζονται τίποτα και κανέναν και χοντραίνοντας το εσωτερικό κουκούλι της απομόνωσης και της κενότητας. Μη σας εξαπατήσει αυτό το ψεύτικο νταηλίκι. Εσωτερικά πρόκειται πράγματι για ένα εύθραυστο και μικρό αθώο κορίτσι, που ακόμη χρειάζεται να ξαπλώσει στην αγκαλιά της μητέρας και να απολαύσει μια στενή κοριτσίστικη φιλία και να ανακαλύψει τον αληθινό εαυτό της.

Ενώ τα παραπάνω περιγράφουν τα σχεσιακά συμπτώματα, υπάρχουν άλλα αξιοσημείωτα μοτίβα στις ζωές πολλών γυναικών με ομόφυλες έλξεις.

1. Αδυναμία να συνδεθούν, να εντοπίσουν ή να εκφράσουν τα βαθιά τους συναισθήματα, ειδικά αν οδηγούν σε δάκρυα. Αυτό οφείλεται όχι μόνο στην έλλειψη πρακτικής και εμπειρίας, που θα ήταν αυτόματη μέσα σε συνεχείς ζεστούς και αμοιβαίους δεσμούς, αλλά είναι μια πτυχή της αυτοαπόρριψης και αυτοπεριφρόνησης με την οποία παλεύουν πολλές ομοφυλόφιλες γυναίκες, καθώς και του προσωπείου του σκληρού νταή, που αναπτύσσουν, για να επιβιώσουν από την εσωτερική και εξωτερική απομόνωση.
2. Η διανοητικότητα. Το κορίτσι συχνά αναπτύσσει υπερβολικά το ήδη υψηλό IQ της ως αντιστάθμισμα για τις ανασφάλειες της ως πρόσωπο και ως αναπτυσσόμενη γυναίκα και για το συναισθηματικό και σχεσιακό κενό.
3. Μια σκωπτική, τολμηρή, πεισματάρικη και αλαζονική εξωτερική εικόνα συνοδευόμενη από ένα νεανικό και εύθραυστο εσωτερικό και αληθινό εαυτό. Πολλές πελάτισσές μου πιστεύουν ότι έχουν ήδη υπομείνει αρκετή απόρριψη και πόνο για μια ολόκληρη ζωή. Είναι πολύ απρόθυμες να αναλάβουν περισσότερα ρίσκα, όμως για να θεραπευτούν και να αναπτυχθούν χρειάζονται αυτό ακριβώς το πράγμα.
4. Έλλειψη υγιούς κοινότητας. Αυτές οι γυναίκες μπορεί να συνεχίσουν με την προηγούμενη αίσθηση ότι δεν ανήκουν ή δεν ταιριάζουν με τις “κανονικές” γυναίκες. Αυτό φυσικά χειροτερεύει τις σχεσιακές της ανάγκες και μπορεί να τροφοδοτήσει την εξάρτηση, αν υπάρξει μια σχέση ή μια σύνδεση. Συχνά η μόνη κοινότητα μιας γυναίκας είναι μια ομάδα άλλων ομοφυλόφιλων γυναικών. Αυτό το μοτίβο συναισθηματικής εξάρτησης απλά επεκτείνεται για να χωρέσει όλη την ομάδα, οδηγώντας σε αλληλομπερδέματα και ερωτικές απογοητεύσεις.
5. Βαθύς φόβος της μοναξιάς. Θα έλεγα ότι αυτός είναι ένας από τους βασικούς φόβους πίσω από τη θεραπευτική αντίσταση μέσα στις πελάτισσές μου. Υπάρχει συνήθως μια βαθιά απελπισία σχετικά με οποιαδήποτε μελλοντική πιθανότητα σχέσης με έναν καλό άνδρα, ωστόσο οι περισσότερες πελάτισσές μου παραδέχονται ότι επιθυμούν ακριβώς αυτό. Αναρωτιούνται: “Γιατί πρέπει να αντιμετωπίσω αυτές τις ανθυγιεινές μου σχέσεις με τις γυναίκες, αν το μόνο στο οποίο μπορώ να οδηγηθώ είναι να είμαι μόνη για το υπόλοιπο της ζωής μου;” Μια πελάτισσα έφτασε στο συμπέρασμα “καλύτερα το νερό των υπονόμων παρά καθόλου νερό”.
6. Ψυχαναγκαστική τάση να είναι δραστήρια και απασχολημένη, που λειτουργεί ως άμυνα ενάντια σε ανεπιθύμητα συναισθήματα και επίσης δημιουργεί ένα εμπόδιο για την ανάληψη του ρίσκου για την ανάπτυξη νέων σχέσεων.

Ενώ αυτό το άρθρο δεν προορίζεται να καλύψει την κλινική διαδικασία της εργασίας με μια γυναίκα που βιώνει ομόφυλες έλξεις, ελπίζω ότι τουλάχιστον προσδιορίζει τις κατηγορίες και τις διάφορες περιοχές στις οποίες ίσως πρέπει να εστιάσει η θεραπεία. Η εργασία με μια ομοφυλόφιλη πελάτισσα δεν είναι μόνο μια συναρπαστική πρόκληση, αλλά σε ανταμείβει βαθιά καθώς βλέπεις μια ώριμη γυναίκα να ανακαλύπτει τον δικό της μοναδικό εαυτό, τη ζωή και τις σχεσιακές της ικανότητες.

Janelle Hallman, Ph.D. Συμβουλευτικής